عادتی به نام برپایی نمایشگاه بهاره

به گزارش عصر تعادل، هر سال در اسفند، با نزدیک شدن به ایام نوروز و فرا‌رسیدن سال نو، بازار خرید و فروش در زمینه‌های مختلف کسب و کار با رونق و شور و حال بیشتری مواجه می‌شود.

 

بر اساس سنت‌های دیرین با نو شدن سال مردم هم در پی نو کردن خانه و زندگی خود می‌روند و به همین منظور در روزهای اسفند ازدحام جمعیت در خیابان‌ها و مغازه‌ها و فروشگاه‌ها را شاهدیم که گاهی فضای عرضه و تقاضا را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بدیهی است که با افزایش تقاضا عرضه هم باید افزایش یابد، در غیر این صورت با افزایش قیمت، کاهش رقابت، شرایط احتکار کالا، رکود و نارضایتی عمومی مردم مواجه می‌شویم. برای کنترل این امر و ثابت نگه‌داشتن قیمت‌ها و برقراری رقابت و رونق هرچه بیشتر، هر ساله در اسفند نمایشگاه‌های بهاره از سوی دولت با هدف راحتی و خرید آسان خانواده‌ها برگزار می‌شود. این نمایشگاه‌ها که انواع کالاها و لوازم مورد نیاز مردم را ارائه می‌دهند، برای جذب مشتری و جلب رضایت آنان برگزار می‌شوند. اما باید دید این نمایشگاه‌ها به چه قیمت و کیفیتی کالا‌ها را ارائه می‌کنند و تا چه حد در رسیدن به نتیجه مطلوب که رضایت مردم است موفق هستند.

نمایشگاه‌ بهاره امسال با حضور تولیدکنندگان مختلف پوشاک مردانه، زنانه، بچگانه، کیف و کفش، آجیل و خشکبار، فرش، لوازم آشپزخانه، لوازم منزل،چراغ‌های تزیینی و شیرینی و شکلات برگزار می‌شود.

 

تقریبا ۲۰ سال است که نمایشگاه‌های عرضه مستقیم کالا به عنوان راهکاری برای مدیریت بازار در ایامی که افزایش تقاضا ممکن است باعث افزایش قیمت‌ها شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد.‏ در سال‌های اول به دلیل وضعیت خاص و بعضا بحرانی بازار، نبود یا کمبود کالاهای خاص، نبود خرده‌فروشی‌ها و بازارهای گسترده در سطح شهر، برگزاری نمایشگاه‌های بهاره برای راحتی مردم و فراهم کردن تمام مایحتاج شب عید در یک مکان و کنترل قیمت‌ها موفق بود. اما برخی معتقدند امروز با وجود فعالیت ده‌ها هزار واحد صنفی در شهر‌های بزرگ،به ویژه ابرشهرهایی چون تهران، برگزاری این نوع نمایشگاه‌ها نه تنها نیاز نیست، بلکه به واحدهای صنفی آسیبی جدی وارد می‌کند.‏

 

رکود فراگیر چند سالی است که گریبانگیر بازار خرده‌فروشی شده و از سویی هزینه‌های واحدهای صنفی به میزان قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته و این واحدها برای قانونی‌شدن فعالیتشان باید هزینه‌هایی چون مالیات، حق بیمه‌ و حق و حقوق اتحادیه‌های صنفی را پرداخت کنند. در این شرایط تنها امید خرده‌فروشان به روزهای پایانی سال است که با افزایش تقاضا بتوانند بخشی از رکود یکساله را جبران کنند.‏ اگرچه توجه به حقوق مصرف‌کنندگان اهمیت زیادی دارد، اما حمایت و صیانت از حقوق آنها بر عهده دستگاه‌ها و نهادهای دیگری است و تشکل‌های صنفی موظف به تامین حقوق فعالان و واحدهای صنفی هستند.‏

 

در اینجا دو قطب مختلف شکل می‌گیرد که گویی کمک به یکی به ضرر دیگری تمام می‌شود، اما اصناف بخشی از مردم هستند. بحث برپا نشدن نمایشگاه‌های فصلی از جمله نمایشگاه فصلی بهاره تهران از ابتدای سال گذشته توسط اتاق اصناف ایران مطرح شد که این موضوع با نظر استاندار تهران و تاکید دولت مورد قبول قرار نگرفت و علی فاضلی رئیس اتاق اصناف ایران اعلام کرد که در پنج نقطه پایتخت نمایشگاه فصلی برپا می‌کنیم. علت مخالفت اصناف با برپایی نمایشگاه فصلی، جذب مشتری در این نمایشگاه‌ها و کاهش مشتری بازاریان در ایام شب عید است. اصناف پیشنهاد داده بودند جای برپایی این گونه نمایشگاه‌ها در فضای غیراستاندارد، فروش‌ فوق‌العاده و ویژه در هر صنف برپا شود، اما این پیشنهاد رد شد.

 

 

نمایشگاه‌های بهاره با مجوز وزارت صنعت برگزار می‌شود. شرکت‌کنندگان باید بابت هر روز اجاره غرفه، مبالغی را به شرکت نمایشگاه‌ها یا متولی برگزاری بپردازد که این هزینه به گفته بسیاری از روسای اتحادیه به اندازه همان اجاره یک مغازه است. در چنین شرایطی چگونه ممکن است فروشندگان جنس باکیفیت را با قیمت پایین‌تر از بازار به مردم عرضه کنند. در نتیجه فروشندگان برای کسب سود بعضا اقدام به ارائه اجناسی با کیفیت بسیار پایین می‌کنند تا از قیمت مناسب برخوردار باشند و مردم ترغیب به خرید آنها شوند. این قیمت‌ها مناسب نیست، بلکه برای جنسی با کیفیت بسیار بد گاهی گران هم هست. به نظر می‌رسد تنها فایده این نمایشگاه‌ها در این صورت داغ‌تر کردن بازار شب عید است و تاکنون نتوانسته یکی از اهداف خود را که عرضه جنس باکیفیت و با قیمت کمتر از بازار است، محقق کند.

 

 

این تنها مساله در این داستان نیست. گفته می‌شود بسیاری از غرفه‌ها در نمایشگاه‌های بهاره به واجدان شرایط و مستحق این غرفه نمی‌رسد. عموم مغازه‌داران و اصناف کالا به علت چرخاندن واحد صنفی خود نمی‌توانند در این نمایشگاه شرکت کنند. برخی می‌گویند این غرفه‌ها نه در دست تولیدکنندگان مطرح داخلی، بلکه در دست افرادی است که با خرید کالاهای غیرقانونی در مرزها به شهرهای بزرگ می‌‌آیند و کالای قاچاق خریداری شده را چند برابر قیمت می‌فروشند و سودهای کلان به جیب می‌زنند. کالاهای قاچاق علاوه بر کالاهای خارجی، شامل کالاهای داخلی است که به صورت غیرقانونی و زیرزمینی تهیه شده‌اند. با این حال برخی مسئولان می‌گویند یکی از دلایلی که مردم از این نمایشگاه‌ها استقبال می‌کنند، مربوط به وجود نهادهای نظارتی اعم از بازرسی اصناف، بازرسی اتحادیه، تعزیرات حکومتی و وزارت صنعت، معدن و تجارت است. به منظور حمایت از تولیدکنندگان داخلی کالای ارائه شده در این نمایشگاه‌ها باید از تولید داخلی باشد، مگر اینکه مشابه داخلی نداشته باشد که این امر فقط در بخش خشکبار مطرح می‌شود. در غیر این صورت و با مشاهده تخلف، واحد مربوطه پلمب شده و تخفیف بین ۱۵ تا ۲۰ درصدی در فروش آنها لحاظ می‌شود. به رغم همه این شرایط آنچه نظر مراجعه کنندگان به این نمایشگاه‌ها را به خود جلب می‌کند، عرضه انواع کالاهای چینی در این نمایشگاه‌ها و به ویژه هجوم دستفروشان بسیار زیادی است که در اطراف نمایشگاه‌ها اقدام به فروش کالاهای ارزان‌قیمت و عمدتا بی‌کیفیت چینی کرده و با هزار ترفند مشتریان نمایشگاه‌ها را به سمت خود جلب می‌کنند که در بسیاری از مواقع نیز با استقبال خریداران مواجه می‌شوند.

 

هر چند فروشندگان دارای جواز کسب از سوی اتحادیه‌های مربوطه، اجازه اجاره کردن غرفه‌های این نمایشگاه را دارند، اما در نهایت نمایشگاه‌های بهاره، بورس فروش لباس‌های قاچاق می‌شود و به دلیل کمبود نظارت‌ها در شب عید، به واحدهای صنفی که به هر دلیلی در این نمایشگاه‌ها حضور ندارند، اما جنس ایرانی عرضه می‌کنند، خسارت وارد می‌شود. چندی پیش علی فاضلی، رئیس اتاق اصناف ایران گفته بود: در تنظیم بازار مشکل داریم و این فقط مختص شب عید نیست. انتقال امور تنظیم بازار از وزارت صنعت، معدن و تجارت به وزارت جهاد کشاورزی یک اشتباه بزرگ بود و این وزارتخانه نتوانست بازار را کنترل کند.

 

برگزاری نمایشگاه‌های مناسبتی از جمله بهاره یکی از همین مشکلات است. در سال‌های گذشته شرایط تحریمی، افزایش بی رویه قیمت کالاها، محدودیت تخصیص ارز، عدم ثبات اقتصادی، کمبود کالا و عدم تعادل در عرضه و تقاضای کالاهای پرمصرف از مباحثی بود که موجبات برگزاری فروشگاه‌های بهاره و عرضه مستقیم کالا را فراهم می‌کرد. اما امروز با وجود شرایط پسابرجام، ثبات نسبی قیمت‌ها در بازار، نرخ بالای رشد اقتصادی و کاهش تورم به نظر نمی‌رسد برگزاری نمایشگاه‌ بهاره جز کسب سود برای برگزارکنندگان آن و رونق کار دستفروشان و سوءاستفاده برخی از این رویداد، فایده دیگری برای اصناف و مردم داشته باشد.