پای حرف مردم، دو روز مانده به رفراندوم ترکیه

رفراندوم قرار است یکشنبه آینده برگزار شود، تغییر هجده ماده از قانون اساسی در آن دیده شده است که اختیارات ریاست جمهوری را افزایش می دهد، عمر ریاست جمهوری و مجلس را به پنج سال می رساند، انتخابات این دو را همزمان می کند، به رییس جمهور اجازه می دهد ریاستش بر حزب خودش را حفظ کند، تعداد نمایندگان مجلس را از 550 به 600 نفر می رساند و سن لازم برای کاندیداتوری مجلس را به 18 سال کاهش می دهد. امکان نظارت مجلس بر دولت را کمتر می کند و به رییس جمهور اجازه می دهد که مجلس را منحل کند.
هر دو جبهه موافق و مخالف این تغییرات، اتوبوس های پر سر و صدایی در شهرها راه انداخته اند که ترانه خاص شان را با صدای بلند پخش می‌کند و هر کجا که توقف می کند آتش بحث بین موافقان و مخالفان تغییرات را بیشتر می کند.
در ویدئوی تبلغاتی حزب عدالت و توسعه، پدری با پدر و مادرش و فرزندانش خداحافظی می کنند و سوار ماشینی می شود که با عکس رهبران حزب عدالت و توسعه و رای آری به رفراندوم پوشیده شده است. درحالی که همه مردم برای خودرو دست تکان می دهند، این ماشین به سیل ماشیت های متحدالشکل و کامیون های دیگری که رای « آری» روی آنها نوشته شده می پیوندد، از روی پل بغاز که از افتخارات سازندگی دولت محسوب می شود عبور می کنند و رانندگان ماشین ها برای زنان و مردانی که از آنها استقبال می کنند دست تکان می دهند. تصویر نهایی ویدئو ترکیه ای یک رنگ را نشان می دهد که به رفراندوم رای مثبت می دهد.
هزینه ساخت ویدئو تبلیغاتی جبهه مقابل به وضوح کمتر از ویدئوی طرفداران رای مثبت به انتخابات است، با تصاویر فراوان از جلوه های متفاوت زندگی مردم در ترکیه و استفاده از تصاویر کودکان، مادران در حال نیایش، زمین های کشاورزی و صنایع دستی و همین طور با نشان دادن عکس های قدیمی از خاطرات مردم، تلاش می کند نشان دهد که با نه گفتن به رفراندوم تکثر در کشور حفظ خواهد شد.
علاوه بر مغازه ها و کافه هایی که موسیقی این دو جریان را پخش می کنند تا نظر هواداران را جلب کنند، در خیابان ها هم احزاب مختلف، میزهایی برای پخش کردن بوروشور و کارت‌های تبلیغی برای جریان مورد نظر خودشان گذاشته اند، فعالیت حزبی هم محدودیت سنی ندارد، علاوه بر جوانان، افراد مسن تر هم ساعت ها سر پا می ایستند و با مردم در مورد این که کدام رای به نفع کشور است حرف می زنند.
مثل هر انتخابات دیگری عده ای تصمیم خودشان را قبلا گرفته اند، خانم کردی که در یکی از خیابان های استامبول فروشگاه دارد می گوید: « رای من و اغلب کردهایی که می شناسم نه خواهد بود، ما نگران این هستیم که با رای مثبت اوضاع گردشگری در ترکیه بدتر شود و درآمدمان را از دست بدهیم. اردوغان در حال حاضر فضای زیادی برای آزادی باقی نگذاشته است، او باعث شده صلاح الدین دمیرتاش به زندان بیافتد و این کار را بعدا هم خواهد کرد»
آقای دیگری که تولیدی چرم دارد می گوید: « عده ای در کشور هستند که به هر تغییری نه می گویند، اگر اردوغان می خواهد پل بسازد می گویند نه، اگر می خواهد مترو را از زیر دریا وصل کند، می گویند نه، اگر می خواهد هر کاری بکند می گویند نه، ولی واقعیت این است که قبلا اگر کسی در خیابان می مرد تا زمانی که پول نداشت نمی توانست به بیمارستان برود، ولی الان دولت می گوید هر کسی که پول ندارد می تواند به بیمارستان برود و مجانی معالجه شود، این ها را هم اردوغان برای ما انجام داده است. حالا یک عده ای که فقط می گویند نه، این بار هم نه می گویند، اما تعداد کسانی که با رفراندوم و دولت موافق هستند بیشتر است»
بعضی از مردم هم هستند که تصمیم گرفته‌اند کاری به کار رفراندوم نداشته باشند، آقایی که در یکی از شهر های ترکیه کارگاه پارچه بافی دارد و خودش در استامبول زندگی می کند، می گوید: « با رفراندوم قبلی که در ترکیه برگزار شد چیزی تغییر نکرد، در واقع با هیچ انتخاباتی قرار نیست چیزی تغییر کند، من این بار خودم را خسته نمی کند که در رفراندوم شرکت کنم، برای من مهم نیست که نتیجه آن چی باشد، هر چه باشد کسانی که در قدرت هستند کار خودشان را خواهند کرد و ما قرار نیست چیزی را تغییر بدهیم»
با وجود همه این بد بینی ها و خوشبینی ها، عده زیادی از مردم ترکیه هنوز تصمیم نگرفته اند که در رفراندوم به چه کسی رای بدهند و به همین دلیل است که طرفداران هر دو گروه هر روز پر رنگ تر از روز قبل در خیابان ها با مردم حرف می زنند، شب ها در سالن هایی که در اختیار شهرداری هر منطقه است نشست های پر شور و پر سر و صدا برگزار می‌کنند و بروشورهایی در رد و تایید تغییرات قانون اساسی پخش میکند.
یک دختر دانشجوی 22 ساله، که هنوز تصمیم نگرفته است رای مثبت بدهد یا منفی می گوید: « تا چند روز پیش برایم مسلم بود که به رفراندوم رای مثبت می دهم، برای این که غرب و اروپا و آلمان مدام به ما می گویند که رای مثبت خوب نیست و چون آنها خیر ما را نمی خواهند باید کاری کرد که آنها مخالفش هستند، علاوه بر این من اردوغان را دوست دارم چون او دراین سال ها کار های زیادی برای کشور کرده و عده ای می خواستند با کودتا برکنارش کنند ولی مقاومت کرد و از کشور دفاع کرد، اما شب قبل که در یک جلسه سیاسی بودم و بندهای قانون اساسی را خواندم کمی گیج شدم چون نمی دانم این تغییرات چه چیزی را ممکن است عوض کند و نتیجه اش برای کشور و برای ما چه خواهد بود، به همین دلیل هنوز تصمیم نگرفته ام به کدام یکی رای بدهم و منتظر هستم ببینم چه پیش می آید».