نوزدهمين کنگره حزب کمونيست چين روز گذشته و با سخنراني سهساعتونيمه شي جين پينگ، رئيسجمهوري اين کشور، آغاز شد؛ رويدادي که هر يک دهه، دو بار برگزار ميشود و کمتر کسي ترديد دارد که به ابقاي رياستجمهوري شي جين پينگ، قدرتمندترين رهبر تاريخ مدرن چين، منجر نشود.
به گزارش عصر تعادل، نوزدهمين کنگره حزب کمونيست چين روز گذشته و با سخنراني سهساعتونيمه شي جين پينگ، رئيسجمهوري اين کشور، آغاز شد؛ رويدادي که هر يک دهه، دو بار برگزار ميشود و کمتر کسي ترديد دارد که به ابقاي رياستجمهوري شي جين پينگ، قدرتمندترين رهبر تاريخ مدرن چين، منجر نشود.
شي جين پينگ که کنگره حزب کمونيست با پايان اولين دوره رهبرياش همراه است، روز گذشته از آغاز «دوره جديدي» در سياست و قدرت چين خبر داد. او در آغاز اين نشست يکهفتهاي، خطاب به نمايندگان کنگره گفت به لطف دههها «مبارزه خستگيناپذير»، چين اکنون «مرتفع و قاطع در شرق» ايستاده است. به گفته شي، زمان آن رسيده که کشورش خود را به «نيرويي پرتوان» بدل کند که ميتواند رهبري سياسي، اقتصادي، نظامي و محيطزيستي جهان را بر عهده بگيرد.
بديل ترامپ
رئيسجمهوري چين چندينبار در سخنراني خود به نکاتي اشاره کرد که بديل سياستهاي دونالد ترامپ، رئيسجمهوري آمريکا، بهشمار ميرفت و به گفته مفسران، او با محکومکردن انزواطلبي و دفاع از همکاري ميان دولتها، در واقع ميخواست خود را ضدترامپ نشان دهد. او در اشارهاي غيرمستقيم به خروج ايالات متحده از پيمان تغييرات آبوهوايي پاريس، گفت: «ما در جهاني مشترک زندگي ميکنيم و با سرنوشتي مشترک مواجهيم». او که از سال گذشته و پس از بهقدرترسيدن ترامپ، ميخواهد خود را بهعنوان يک سياستمدار قوي و محکم بينالمللي نشان دهد، در سخنرانياش چين را بهعنوان يک قدرت جهاني مسئوليتپذير معرفي کرد که به مقابله با خطرات مشترکي که جهان با آن روبهروست مانند تغييرات آبوهوايي، متعهد خواهد بود: «هيچ کشوري نميتواند چالشهاي بسياري را که بشر با آن روبهرو است، بهتنهايي حل کند. هيچ کشوري نميتواند به لاک انزواي خود فرو رود». او همچنان آينده بلندمدت پيشرفت چين در سطح جهاني را ترسيم کرد و گفت تا سال ٢٠٥٠ چين با افتخار، کشور راهبر جهان خواهد بود. رئيسجمهوري چين در بخشهاي ديگري از سخنراني خود، خواستار توسعه بيشتر در بخش فناوري شده و گفته کشورش ارتشي در سطح جهاني ايجاد خواهد کرد.
شي جين پينگ گفته است: «با کوششي سخت در زماني دراز، سوسياليسم چيني وارد عرصهاي نو شده است. اکنون دوره تاريخي تازهاي در توسعه کشور ما آغاز ميشود». رئيسجمهوري چين همچنين از تلاشها براي مقابله با فساد در نهادها و دستگاههاي دولتي ستايش کرد؛ اما هشدار داد با وجود جنگ پنجساله، فساد همچنان بزرگترين تهديد براي حيات حزب بهشمار ميرود. او خطاب به نمايندگان کنگره حزب کمونيست گفت: «ما بايد همچنان مثل سنگ محکم باشيم... و پيروزي فراگيري را محفوظ بداريم». او در ادامه گفت: «دنبال لذت رفتن، بينظمي و کاهلي» ديگر پذیرفتنی نيست و «ما بايد خودمان را از هرگونه ويروسي که سلامت حزب را به خطر مياندازد، دور کنيم».
گشايش اقتصادي
رئيسجمهوري چين تأکيد کرده پکن «درهاي خود را روي جهان نخواهد بست» و اقتصاد چين بيش از گذشته پذيراي جهان خواهد شد. شي جين پينگ، در جمع دوهزار و ٣٠٠ نفر از نمايندگان حزب کمونيست از سراسر چين که در پکن گرد آمدهاند، گفته است: «گشايش، پيشرفت را براي ما به ارمغان خواهد آورد... چين درهاي خود را روي جهان نميبندد، ما فقط بازتر و بازتر خواهيم شد». شي جين پينگ گفته است همه کساني که در آن کشور دادوستد ميکنند، «برابر تلقي خواهند شد». اين سخنان اما منتقداني در اروپا و آمريکا دارد که ميگويند در عمل اينطور نيست. گزارشها حاکي از آن است که شرکتهاي آمريکايي و اروپايي درباره دسترسينداشتن به بعضي از بخشها و اجبار در شراکت فناوري با رقباي داخل چين، انتقادهاي مختلفي را مطرح کردهاند.
بيعلاقگي به نظام دموکراسي غرب
فساد به ميزاني در چين و ميان رهبران حزب کمونيست فراگير است که حتي رهبر اين حزب را هم وادار به اذعان به اين نکته کرده است. بااينحال، شي جين پينگ در سخنراني خود گفت چين هرگز سيستمهاي سياسي کشورهاي ديگر را تقليد نخواهد کرد. در واقع اظهارات شي، پيام واضحي درباره اين امر بود که رهبران چين علاقهاي به نظرات غرب درباره دموکراسي ندارند. در پنج سال گذشته، شي بهعنوان رهبري قدرتمند شهره شده؛ اما خودش بدون هيچ شرمي ميگويد اين حزب بر تمام جنبههاي زندگي مردم در چين، از قانون گرفته تا نوآوريهاي تکنولوژيک، نفوذ خواهد کرد.
عليه استقلالطلبي
رهبر چين در سخناني قاطع که طولانيترين تشويقها را براي او در پی داشت، به تايوان و تا حدوي هنگکنگ تاخت و گفت: «ما هرکس را که با هر وسيلهاي، در هر زماني، دنبال جدايي يکاينچ از خاک چين باشد، تحمل نخواهيم کرد». بياعتمادي به چين در تايوان و هنگکنگ رو به فزوني بوده و رهبر چين هم اعلام کرده تبليغاتي در اين مناطق درگرفته تا «صفوف وطنپرستاني که عاشق کشور هستند، تقويت شود». تلاشهاي مشابهی در گذشته برای تحتتأثير قراردادن نسل جوان، تنها اندکي موفقيتآمیز بوده است. چين با انتقاد از نحوه دخالت در امور ديگران، ازجمله تايوان که بهشکل مستقل و به صورت دموکراتيک اداره ميشود؛ اما از منظر پکن، يک «استان سرکش» است، روبهرو است. کشورهاي همجوار در درياي جنوبي چين نيز بارها پکن را به افزايش فعاليتهاي نظامي و کنترل جزايري که کشورهاي ديگر نيز مدعي مالکيت آنها هستند، متهم کردهاند.
افزايش بگيروببندها
براي ٢١ميليون ساکن پکن که هر روز بايد در هواي آلوده اين شهر نفس بکشند، برگزاري کنگره حزب کمونيست به معني تنفس در هوايي تازه است. در زمان برگزاري اين نشست، به کارخانههاي فولاد و ديگر کارخانههاي اطراف شهر دستور داده میشود که در اين مدت فعاليت خود را متوقف کنند تا اطمينان حاصل شود کنگره زير آسماني آبي برگزار ميشود. بااينحال، براي منتقدان حزب، اين نشست جز دردسر چيزي نداشته است. مأموران امنيتي که در دوران رياستجمهوري شي جين پينگ در يکي از شديدترين سرکوبهاي چند دهه اخير شرکت کردهاند، از تعدادي از مخالفان برجسته دولت خواستهاند تا در زمان نشست، از پايتخت خارج شوند. حتي به فعالان ميانهروتر هم دستور داده شده با رسانههاي خارجي گفتوگو نکنند. پليسها هم در سراسر شهر مستقر شدهاند تا اختلالات احتمالي را بهسرعت سرکوب کنند.
در اين مدت، تمام مرخصيهاي افسران و نيروهاي پليس نیز لغو شده است تا هزاران نيروي پليس بتوانند از سراسر اين کشور به پکن اعزام شوند. در اين ميان، سانسور در رسانهها بهشدت دنبال ميشود تا دولت مطمئن شود چيزي جز خطوط فکري حزب کمونيست پوشش داده نشود. بر اساس برخي دستورالعملهايي که درز پيدا کرده، به رسانهها دستور داده شده بهجز خبرهاي خبرگزاري رسمي چين، شينهوا، چيزي منتشر نشود تا به گفته سانسورچيان «از گسترش شايعهها جلوگيري شود».
چين، يکي از گستردهترين و قويترين شبکههاي سانسور فضاي مجازي را دارد که به «ابَـرديوار آتشين» موسوم است؛ بازي کلامي با ديوار بزرگ چين و ديوار سانسور در فضاي مجازي. ليو شيائوبو، برنده جايزه صلح نوبل و کنشگر مدني چين، در حالي که در بازداشت پليس بود، بهدليل سرطان جان سپرد. درطول چند روز در سال ۲۰۱۵، دهها نفر از حقوقدانان مدافع حقوق بشر و کنشگران چين، بازداشت، بازجويي يا ناپديد شدند.