ماهی که برای اهالی نشر پایان خوشی ندارد

با پایان نمایشگاه کتاب تهران در اردیبهشت، در طول این سال‌ها همواره دغدغه بزرگی برای ناشران و کتابفروشان ایجاد می‌شود و آن هم وضعیت بازار کتاب است. طبق گفته اهالی نشر بازار کتاب پس از پایان نمایشگاه با رکود همراه می‌شود، رکودی که تا پایان شهریور ماه گریبان‌گیر کتابفروشان و ناشران است و تا به امروز هم راه حلی برای آن پیدا نشده است.
وجود طرح تابستانه در اواسط فصل دوم سال تا حدودی توانسته در نقش یک مسکن یا آرامبخش عمل کرده و برای مدتی درد رکود را از سر کتابفروشان بیندازد ولی این طرح مقطعی درمانگر این مشکل نیست و تنها برای یکی دو ماه می‌تواند اوضاع را تا حدودی بهبود ببخشد.
اینکه چرا پس از نمایشگاه کتاب بازار کتاب دچار رکود می‌شود؟ پرسشی است که هنوز پاسخ دقیقی به آن داده نشده است ولی می‌توان ریشه آن را در چند چیز جست‌وجو کرد، مخاطبان و کتابخوانانی که آثار موردنظر یک سالشان را در نمایشگاه خریداری کرده‌اند و حداقل تا شش ماه آینده نیازی به خرید کتاب احساس نمی‌کنند. مسئولانی که برنامه‌ریزی صحیحی برای وضعیت بازار پس از نمایشگاه کتاب نداشته‌اند و نقص طرح‌های حمایتی. 
برای آنکه از این میان به پاسخ صحیح برسیم با چهار فعال حوزه نشر به گفت وگو پرداخته‌ایم و علل این اتفاق و راه‌های حل آن را مورد بررسی قرارداده‌ایم.
آنچه در ادامه می‌خوانید نظرات آهنگ حقیقت مدیر کتابفروشی نشر چشمه، شهرام جهانگیری مدیر انتشارات چترنگ، محمد زارع مدیر انتشارات رود و محمد گناآبادی مدیر اجرایی و فروش انتشارات نیماژ درباره علل رکود بازار پس از نمایشگاه است.
جایگاه و نقش اهالی کتاب در رکود
همانطور که اشاره شد، خریداران کتاب بدون شک یکی از حلقه های اصلی این چرخه هستند و باید دید که چه نقشی در این رکود دارند.
آهنگ حقیقت مدیر کتابفروشی نشر چشمه درباره نقش کتابخوانان و علاقه‌مندان به کتاب در رکود بازار می‌گوید: «مسلما مردم عمده خرید اصلی‌شان در طول سال را در نمایشگاه کتاب انجام می‌دهند زیرا که در نمایشگاه تمامی ناشران مدنظرشان در یک مکان جمع شده‌اند و با تخفیف به عرضه آثار می‌پردازند. این رکود پس از نمایشگاه هم همیشه وجود داشته و فروش به یک باره دچار افت عمده‌ای می‌شود.
تعطیلات تابستانی هم می‌تواند یکی از علل باشد که مردم و قشر کتابخوان ترجیح می‌دهند در این مدت استفاده دیگری از زمان خود بکنند و کتاب نخرند. عوامل اقتصادی هم همیشه وجود دارد و به یک دوره محدود نمی‌شود.»
شهرام جهانگیری مدیر نشر چترنگ نظرش را اینطور بیان می‌کند: «امسال به دلیل آنکه چند اتفاق همزمان باهم رخ داده است، رکود مضاعف شده است. ابتدا همزمانی با ماه رمضان را داشته‌ایم و پس از آن هم جام جهانی فوتبال شروع می‌شود. در این بین نوسانات بازار ارز و طلا باعث شده است که ذهن مردم هم درگیر شود و کتاب آخرین چیزی باشد که مردم به آن فکر می‌کنند.
خارج از روال هر ساله که خردادماه و تابستان بازار کتاب دچار رکود می‌شود، امسال این عوامل هم مزید بر علت شده تا این رکود شدیدتر شده و بیشتر به نظر بیاید.»
محمد زارع مدیر نشر رود این مشکل را ناشی از برداشت نادرست جاافتاده از نمایشگاه کتاب می‌داند و توضیح می‌دهد: «بخش مهمی از این مسئله ناشی از تلقی ما از نمایشگاه کتاب است، نمایشگاه کتاب هیچ جای دنیا این کارکرد ایران را ندارد. در ایران نمایشگاه کارکرد ناقصی دارد که در کل به سیستم چرخه کتاب آسیب می‌زند و یکی از ضررهایش حذف کتابفروش از چرخه خرید کتاب است.
در همه جای دنیا مردم در نمایشگاه با مترجمان جدید آشنا می‌شوند و ناشران آثار تازه خود را به نمایش می‌گذارند و اهالی نشر باهم دیدار می‌کنند، نمایشگاه کتاب محلی برای ارتباط  و آشنایی تمامی فعالان حوزه نشر از ناشر تا مولف و مردم است. امسال هم اقداماتی در این زمینه صورت گرفت و نشر قطره با اعتراض به همین چرخه ناقص در نمایشگاه شرکت نکرد.»
محمد گناآبادی مدیر اجرایی و فروش نشر نیماژ هم می‌گوید: «به نظرم نمی‌توان تمامی مسایل را به مخاطبان مربوط دانست هر چند که اتفاقات اقتصادی و قدرت خرید پایین مردم در طول این سال‌ها بر خرید کتاب تاثیرگذار بوده است ولی با این حال به نظرم مسئله رکود بازار پس از نمایشگاه کتاب به واسطه یک رسم و باور ناشران و مسئولان پخش جا افتاده است و اگر که هر ناشری پس از نمایشگاه فعالیتش را به همان شکل ادامه دهد دچار مشکل نمی‌شود.»