تفرشی: نشست مشترک برجام دستاوردهای ناگفته‌ای دارد
تاریخ انتشار
يکشنبه ۱۷ تير ۱۳۹۷ ساعت ۱۰:۰۱
پس از خروج ایالات متحده از برجام، اولین نشست کمیسیون مشترک برجام بدون حضور آمریکا در وین برگزار شد. در حالی که کشورهای 4+1 تلاش بسیاری کرده اند تا روندی برای برجام منهای امریکا ایجاد کنند بسته پیشنهادی اروپایی ها نیز به ایران ارائه شد و بازتاب‌های بسیاری نیز داشت. روز جمعه پیش از آغاز نشست، محمد جواد ظریف وزیر خارجه کشورمان در توئیتی نوشت: دستور کار من کاملا روشن است: دستیابی به راه حل های عملی؛ انتظار دارم همتایانم در اتحادیه اروپا بویژه سه کشور اروپایی به اضافه چین و روسیه بجای قول های بزرگ و نامشخص، تعهداتی روشن و قابل اجرا بدهند. پرسش اینجاست که آیا بیانیه پایانی نشست می تواند به روندی برای ایجاد مشوق‌های لازم برای ایران باشد تا برجام را ترک نکند؟ در این باره با مجید تفرشی کارشناس مسائل بین المللی گفت و گو کرده ایم که از نظر می گذرانید:
آقای تفرشی پس از اینکه امریکا از برجام خارج شد، ایران و کشورهای باقی مانده در برجام تلاش کرده اند راهی برای ادامه و حفظ برجام پیدا کنند. روز جمعه نشست کمیسیون برجام با درخواست ایران در سطح وزرا برگزار شد که بیانیه پایانی آن توسط خانم موگرینی قرائت شد. این نشست و این بیانیه چه پیامهایی را به ما می رساند؟
.jpg)
به دلیل خروج آمریکا از توافق برجام و موانع شکل گرفته از زمان انتخاب ترامپ تا اعلام رسمی خروج آمریکا از برجام که دو ماه پیش بود، طبیعتا برجام به آن سازوکار سابق نمی تواند ادامه دهد و شرایط جدیدی برای آن مهیا شده است؛ واقعیت تلخ این است که آمریکا به عنوان کشوری که بیشترین تاثیرگذاری و نفوذ را بر کشورهای دیگر دنیا دارد، می‌تواند موانع جدي براي اين توافق بين المللي ایجاد کند، اما آنطور که آقای ترامپ فکر می‌کرد، نتوانست برجام را نابود کند البته آمريكا توانسته برجام را خدشه دار کند یا در آن دست انداز جدى ایجاد كرده و مشکلات مختلفی را برای دو طرف توافق میان ایران و کشورهای باقیمانده ایجاد کند، اما بر خلاف تصور آمریکا تا به حال نتوانسته آن را از بین ببرد.
از بین رفتن برجام شاید خبر خوبی برای آمریکا باشد ولی لزوماً دستاورد خیلی بزرگی براى جامعه بين المللي نمی تواند باشد،
شرایطی که در حال حاضر به لحاظ سیاسی و امنیتی و به لحاظ اعتبار و شان اتحادیه اروپا و رشد اقتصادی آن وجود دارد، موجب شده تا کشورهای اروپایی علاقه‌مند به نگه داشتن برجام هستند. با اين حال، در عمل توانایی طرف مقابل ايران براي حفظ و فعال نگاه داشتن برجام محدود است.
در واقع، امكان اجرايى و واقعى مجبور ساختن موسسات اعتبارى، اقتصادی، بانكى، حقوقى، سرمايه گذارى و صنعتى براى همکاری با ایران وجود ندارد. آنها می‌توانند مشورت یا یک سری تضمین هایی بدهند، اما نمی‌توانند به کمپانی های خصوصی بگویند که حتما با ایران کار کنند و این در واقع در انتخاب کمپانی هایی است که اروپایی ها باید تصمیم بگیرند که اگر بانک‌ها با ایران همکاری می کنند می‌توانند خطراتش را تحمل کنند یا اگر با ایران همکاری ندارند ادامه دهند. در شركتهاي خصوصى خارجى، هيئت مديره و سهامداران هستند كه باید انتخاب کنند که با وجود تهديدهاى آمريكا با ايران كار كنند يا نه. دولتهاى اروپایی واقعا توان این تحميل چنين موضوعی را ندارد.
نشست کمیسیون در سطح وزرا برگزار شد. به نظرتان بندهای اعلام شده در این بیانیه نشان از عزم اروپایی ها برای ادامه برجام است؟
اجلاسی که برگزار شد می تواند چند دستاورد مهم داشته باشد که کمتر به آن توجه شده است. قبل از خروج آمریکا از برجام و قبل از انتخاب ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا نقش چین و روسیه در برجام خیلی محوری نبود و بيشتر نقش یک کاتالیزور و تقویت کننده را داشت. ولي الان به خاطر خروج آمریکا، نقش چین و روسیه محوری شده و این یک نکته مهم است.
آقای تفرشی پس از اینکه امریکا از برجام خارج شد، ایران و کشورهای باقی مانده در برجام تلاش کرده اند راهی برای ادامه و حفظ برجام پیدا کنند. روز جمعه نشست کمیسیون برجام با درخواست ایران در سطح وزرا برگزار شد که بیانیه پایانی آن توسط خانم موگرینی قرائت شد. این نشست و این بیانیه چه پیامهایی را به ما می رساند؟
به دلیل خروج آمریکا از توافق برجام و موانع شکل گرفته از زمان انتخاب ترامپ تا اعلام رسمی خروج آمریکا از برجام که دو ماه پیش بود، طبیعتا برجام به آن سازوکار سابق نمی تواند ادامه دهد و شرایط جدیدی برای آن مهیا شده است؛ واقعیت تلخ این است که آمریکا به عنوان کشوری که بیشترین تاثیرگذاری و نفوذ را بر کشورهای دیگر دنیا دارد، می‌تواند موانع جدي براي اين توافق بين المللي ایجاد کند، اما آنطور که آقای ترامپ فکر می‌کرد، نتوانست برجام را نابود کند البته آمريكا توانسته برجام را خدشه دار کند یا در آن دست انداز جدى ایجاد كرده و مشکلات مختلفی را برای دو طرف توافق میان ایران و کشورهای باقیمانده ایجاد کند، اما بر خلاف تصور آمریکا تا به حال نتوانسته آن را از بین ببرد.
از بین رفتن برجام شاید خبر خوبی برای آمریکا باشد ولی لزوماً دستاورد خیلی بزرگی براى جامعه بين المللي نمی تواند باشد،
شرایطی که در حال حاضر به لحاظ سیاسی و امنیتی و به لحاظ اعتبار و شان اتحادیه اروپا و رشد اقتصادی آن وجود دارد، موجب شده تا کشورهای اروپایی علاقه‌مند به نگه داشتن برجام هستند. با اين حال، در عمل توانایی طرف مقابل ايران براي حفظ و فعال نگاه داشتن برجام محدود است.
در واقع، امكان اجرايى و واقعى مجبور ساختن موسسات اعتبارى، اقتصادی، بانكى، حقوقى، سرمايه گذارى و صنعتى براى همکاری با ایران وجود ندارد. آنها می‌توانند مشورت یا یک سری تضمین هایی بدهند، اما نمی‌توانند به کمپانی های خصوصی بگویند که حتما با ایران کار کنند و این در واقع در انتخاب کمپانی هایی است که اروپایی ها باید تصمیم بگیرند که اگر بانک‌ها با ایران همکاری می کنند می‌توانند خطراتش را تحمل کنند یا اگر با ایران همکاری ندارند ادامه دهند. در شركتهاي خصوصى خارجى، هيئت مديره و سهامداران هستند كه باید انتخاب کنند که با وجود تهديدهاى آمريكا با ايران كار كنند يا نه. دولتهاى اروپایی واقعا توان این تحميل چنين موضوعی را ندارد.
نشست کمیسیون در سطح وزرا برگزار شد. به نظرتان بندهای اعلام شده در این بیانیه نشان از عزم اروپایی ها برای ادامه برجام است؟
اجلاسی که برگزار شد می تواند چند دستاورد مهم داشته باشد که کمتر به آن توجه شده است. قبل از خروج آمریکا از برجام و قبل از انتخاب ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا نقش چین و روسیه در برجام خیلی محوری نبود و بيشتر نقش یک کاتالیزور و تقویت کننده را داشت. ولي الان به خاطر خروج آمریکا، نقش چین و روسیه محوری شده و این یک نکته مهم است.
