عصر تعادل - اما و اگرهاي حضور سفارت ايران در مسكو

نماینده ولی فقیه در روسیه گفت: ما و روس‌ها اساسا یک سابقه دیرینه منازعه با هم داریم. این در فرهنگ و تاریخ ما ریشه دارد بنابراین نسبت ایران و روسیه را نمی‌شود با نسبت ایران و آمریکا مقایسه کرد.

حجت الاسلام والمسلمین صابر اکبری‌جدی نماینده ولی فقیه در روسیه و رئیس مرکز اسلامی مسکو میهمان کافه خبر خبرآنلاین بود. بخش‌هایی از این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید.
۴۰ سال از پیروزی انقلاب می گذرد، به نظر شما نگاه مردم ایران به روسیه مثبت تر است یا به آمریکا؟
ما اساسا یک سابقه دیرینه منازعه با روسیه داریم. این در فرهنگ و تاریخ ما ریشه دارد بنابراین نسبت ایران و روسیه را نمی شود با نسبت ایران و آمریکا مقایسه کرد. ما همیشه از آمریکا دور بودیم. گرچه کودتای 28 مرداد با برنامه ریزی و پشتیبانی آمریکایی ها انجام شد ولی ما سابقه منازعه جدی با آمریکا نداشتیم. بعد از انقلاب این درگیری شروع شد اما با وجود این درگیری ها ما هنوز با آمریکا جنگ نکردیم در حالیکه با روسیه قرن ها همسایه بودیم، درگیری داشتیم و جنگیدیم. نمی توان ریشه و سابقه تاریخی را نادیده گرفت. یعنی این منازعات در پوست و گوشت ما رفته است. همان طور که روس ها نیز به ایران چنین نگاهی دارند. سفیر ایران در روسیه برای دیدار با مقامات محلی به شهر یکاترینبورگ رفت اما روزنامه های آنجا مقاله های تندی نوشتند که «سفیر ایران اینجا چه کار می کند؟. ایران همان کشوری است که در فلان جنگ این کار را علیه روسیه انجام داد و گریبایدوف را در تهران کشت». گریبایدوف دیپلمات روس مسئول تنظیم عهدنامه ترکمنچای در تهران بود. بسیاری از مردم تهران که از بسته شدن معاهده ترکمنچای خشمگین بودند به سفارت روسیه ریختند و او را کشتند. جالب است اگر امروز به سفارت ایران در مسکو بروید مجسمه گریبایدوف در صد قدمی سفارت ایران نصب است. یعنی روسها می خواهند بگویند ما حواسمان است یا در کشورهای استقلال یافته از اتحاد جماهیر شوروی می بینیم یکی از میادین یا خیابان های اطراف محل سفارت ایران به نام گریبایدوف است. یعنی یک تصویر منازعه و درگیری با ایران در ذهن روس‌ها وجود دارد. این ذهنیت تاریخی را نمی توان با آمریکا مقایسه کنیم. ترمیم این نگاه تاریخی و تبدیل آن به نگاه مثبت آسان نیست.
اما در ایجاد این تصویر منفی از روسیه در ذهن مردم ایران، روس ها کم نگذاشتند، هنوز داستان نیروگاه بوشهر ادامه دارد، ماجرای اس۳۰۰ یادمان نرفته است، بماند که در بزنگاه های حساس بین المللی روس ها همواره پشت ایران را خالی کردند. براساس همین مصادیق برخی معتقدند روسیه، ایران را به عابر بانک خود تبدیل کرده است، نظر شما چیست؟
خیر این این طور نیست. روس ها هم دقیقا همین نگاه را نسبت به ایران دارند، می گویند «ایرانی ها وقتی در عرصه بین المللی با آمریکا به سختی می خورند، روسیه را به معبر خود تبدیل می کنند». در واقع آنها هم در روزنامه ها و رسانه های خودشان عین همین تعبیر را نسبت به ایران بیان می کنند که «ایران روسیه را تبدیل به عابر بانک خود کرده است». چینی ها نیز همین را می گویند. در مجموع هیچ کدام از این حرف ها درست نیست. این طور باید دید که روسیه و ایران در یک شرایطی به یکسری منافع مشترک می رسند، طبیعتا باید از ظرفیت همکاری مشترک استفاده کنند اما در جایی هم امکان دارد که منافع ایران و روسیه با هم سازگار نباشد، در آن جا اگر هر کشوری دنبال تأمین منافع ملی خود می رود، نباید طرف دیگر انتقاد کند «چرا پشت ما را خالی کردی؟!». کما این‌که در موضوعاتی که مربوط به روسیه است و به ایران مربوط نمی شود، ما ورود نمی کنیم. روس ها هم چنین رویه ای دارند. این قاعده بازی های بین المللی است. به عبارت دیگر این طور نیست که روس ها برای ما برادر خونی و تنی باشند. منتها صحبت این است که جایی که دو کشور ایران و روسیه به منافع مشترک رسیدند و توافق کردند، حداقل در دوران پوتین، روس ها روی اجرای آن توافق ماندند. در مسئله برجام پوتین دستور دارد «هر کاری در این چارچوب میان ایران و روسیه شروع شده ادامه پیدا کند». از طرفی در موضوع هسته ای روس ها به ایران انتقاد می‌کنند و می گویند «ما از شما درخواست کردیم در برجام در بحث موشکی وارد نشود، این مسئله به نفع روسیه بود اما ایران پشت ما را خالی کرد، در حالیکه ما در این حوزه می توانستیم با ایران کار کنیم.» همان موقع کلی پیغام و پسغام دادند اما تیم مذاکره کننده توجه نکرد و روس‌ها از این مسئله که بحث موشکی وارد برجام شد خیلی ناراحت هستند. در مجموع مسیر تحولات فرهنگی و افکارعمومی در روسیه و ایران مثبت بوده است یعنی آن نگاه به شدت منفی تعدیل شده است. اگر در طول ۳۰ تا ۵۰ سال آینده بتوانیم با روسیه به یکسری همکاری هایی مشترک بین المللی برسیم، به طوری که منافع هر دو کشور تأمین شود، به شدت نگاه مردم روسیه و ایران نسبت به هم تعدیل و عوض خواهد شد. توجه ایران به روسیه خیلی بیشتر شده، اطلاع از مسائل روسیه و سفر به روسیه در میان ایرانیان سیر صعودی دارد و روس ها نیز مایل‌اند به ایران سفر کنند. در واقع بعد از قرن ها منازعه و درگیری می خواهیم همدیگر را بشناسیم. درباره آمریکا نیز بگویم همیشه یک جریان آمریکاپرستی در ایران بوده الان هم وجود دارد ولی جریان انقلاب اسلامی این ذهنیت را به شدت شکست و هنوز هم افکارعمومی نسبت به آمریکا به شدت تردیدآمیز می نگرد به ویژه بعد از خروج ترامپ از برجام. بر همین اساس آمریکایی ها می خواهند این ذهنیت را با انواع تبلیغات بازسازی کنند اما مردم ته دل شان نسبت به آمریکا بدبین و بدگمان هستند.