امير احمديان: ایران در مرحلۀ مهمی در دریای خزر دچار اشتباه شد
تاریخ انتشار
سه شنبه ۳۰ مرداد ۱۳۹۷ ساعت ۱۲:۲۹
گفت و گو برای رسیدن به یک توافق جامع بین کشورهای ساحلی دریای خزر بیش از بیست سال است که ادامه داشته و هنوز نتیجه مشخصی در این باره در مورد مسائل اصلی و کلیدی به دست نیامده است. پنج کشور ساحلی دریای خزر پس از سالها بحث در این مورد به کنوانسیونی دست پیدا کردند تا برخی مسائل توافق شده را محوری برای گفت و گوهای بعدی قرار دهند. اما این کنوانسیون باعث شکل گیری بحثهای رسانه ای بسیاری در مورد چند و چون این موضوع شد. اصل ماجرا چیست و چه روندی تا به حال طی شده است؟
در این باره با بهرام امیر احمدیان کارشناس مسائل قفقاز و آسیای میانه در کافه خبر خبرآنلاین به گفت‌وگو نشستیم که مشروح آن را از نظر می‌گذرانید:
در ابتدا بفرمایید در مورد دریای خزر چه بحث هایی شکل گرفته و آنچه در مورد تقسیم این دریا بین کشورهای ساحلی گفته می شود تا چه میزان با حقیقت منطبق است؟
بحث ما در مورد دریای خزر است. دریای خزر یک پیکره آبی بسته است، یعنی به آن می‌گویند دریاچه. اما چرا گفته‌اند دریای خزر؟ به سبب این‌که بزرگ‌ترین دریاچه جهان است. از نظر طبیعی به دریاهای آزاد راه ندارد، ولی به صورت دست‌ساز و انسان‌ساز در شهر بولگاگراد یک شاخه‌ای از رود ولگا را کانال زدند، یک کانال دست‌ساز و آنرا به روخانه دُن در غرب وصل کردند. رودخانه دُن ادامه دار و از قلمروی دشت‌های مرکزی اروپای شرقی راه می‌افتد و می‌رود به سمت دریای آزوف. در دریای آزوف این ارتباط برقرار می‌شود از طریق تنگه کِرچ که یک طرفش در غرب شبه جزیره کریمه است، از آن‌جا وارد دریای سیاه می‌شود و از دریای سیاه از طریق کانال بسفر در استانبول وارد دریای مرمره می‌شود. در جنوب دریای مرمره از طریق تنگه داردانل وارد دریای اژه می‌شود و به دریای مدیترانه می رود. بنابراین این را از نظر حقوقی دریاچه می‌گویند، چون اگر روسیه اجازه ندهد، کشورهای دیگر نمی‌توانند از آن استفاده کنند. از این منظر این دریاچه به حقوق دریاها نمی تواند مترتب بشود.
آخرین کنوانسیون بین‌الملل حقوق دریاها در 1982 بوده و تجدید نشده است. هنوز هم خیلی از کشورها به این کنوانسیون نپیوسته‌اند. بیشتر به خاطر آب‌های سرزمینی که تعریف می‌کنند، آمریکا بعضی جاها می‌گوید همین دو مایل بس است، بعضی جاها می‌گویند 12 مایل و بالاخره اختلافاتی است و خیلی از کشورها به این کنوانسیون نپیوسته‌اند. در آن‌جا می‌گوید پیکره‌های بسته آبی باید بین کشورهای ساحلی توافق صورت بگیرد با اجماع، یعنی همه با هم راضی شوند.
در این باره با بهرام امیر احمدیان کارشناس مسائل قفقاز و آسیای میانه در کافه خبر خبرآنلاین به گفت‌وگو نشستیم که مشروح آن را از نظر می‌گذرانید:
در ابتدا بفرمایید در مورد دریای خزر چه بحث هایی شکل گرفته و آنچه در مورد تقسیم این دریا بین کشورهای ساحلی گفته می شود تا چه میزان با حقیقت منطبق است؟
بحث ما در مورد دریای خزر است. دریای خزر یک پیکره آبی بسته است، یعنی به آن می‌گویند دریاچه. اما چرا گفته‌اند دریای خزر؟ به سبب این‌که بزرگ‌ترین دریاچه جهان است. از نظر طبیعی به دریاهای آزاد راه ندارد، ولی به صورت دست‌ساز و انسان‌ساز در شهر بولگاگراد یک شاخه‌ای از رود ولگا را کانال زدند، یک کانال دست‌ساز و آنرا به روخانه دُن در غرب وصل کردند. رودخانه دُن ادامه دار و از قلمروی دشت‌های مرکزی اروپای شرقی راه می‌افتد و می‌رود به سمت دریای آزوف. در دریای آزوف این ارتباط برقرار می‌شود از طریق تنگه کِرچ که یک طرفش در غرب شبه جزیره کریمه است، از آن‌جا وارد دریای سیاه می‌شود و از دریای سیاه از طریق کانال بسفر در استانبول وارد دریای مرمره می‌شود. در جنوب دریای مرمره از طریق تنگه داردانل وارد دریای اژه می‌شود و به دریای مدیترانه می رود. بنابراین این را از نظر حقوقی دریاچه می‌گویند، چون اگر روسیه اجازه ندهد، کشورهای دیگر نمی‌توانند از آن استفاده کنند. از این منظر این دریاچه به حقوق دریاها نمی تواند مترتب بشود.
آخرین کنوانسیون بین‌الملل حقوق دریاها در 1982 بوده و تجدید نشده است. هنوز هم خیلی از کشورها به این کنوانسیون نپیوسته‌اند. بیشتر به خاطر آب‌های سرزمینی که تعریف می‌کنند، آمریکا بعضی جاها می‌گوید همین دو مایل بس است، بعضی جاها می‌گویند 12 مایل و بالاخره اختلافاتی است و خیلی از کشورها به این کنوانسیون نپیوسته‌اند. در آن‌جا می‌گوید پیکره‌های بسته آبی باید بین کشورهای ساحلی توافق صورت بگیرد با اجماع، یعنی همه با هم راضی شوند.
