عصر تعادل - هوشنگ جاوید: امروز روی ملودی ترانه، نوحه می‌خوانند

هوشنگ جاوید: امروز روی ملودی ترانه، نوحه می‌خوانند

موسیقی آیینی در ایران قدمتی به طول تاریخ دارد، گنجینه ای معنوی که از آغاز در زندگی مردم حضوری جدی داشته و با روح شان سرشته شده است. جلوه گاه این موسیقی همواره مراسم‌های شادی و سوگ بوده است که امروزه بیشتر از گذشته به عزاداری و مرثیه‌ها شناخته می‌شود.

کم و بیش همه مردم در ذهنشان بیتی از یک شعر یا سرودی که در کودکی با آن نواهای سنتی آیینی شنیده اند را مرور می کنند. نواهایی که هر کدام رنگ و بوی ایرانی و اصالت به خود داشت و لاجرم بر جان و دل انسان می نشست و او را از تمام هیاهوی روزانه اش فارغ می کرد.
با این حال این هنر اصیل ایرانی امروزه دستخوش تغییراتی شده است که خیلی خوشایند نیست و اصالت و فخر گذشته خود را ندارد، مسئله ای که مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان و بزرگان این حوزه هم قرار گرفته است.
تغییرات سروده ها، نحوه خواندن مداحان و تلفیق سبک های موسیقی غربی با این موسیقی دست به دست هم داده تا این هنر اصیل آرام آرام به فراموشی سپرده شده و ردی از آن باقی نماند.
به منظور تحلیل جایگاه موسیقی آیینی در ایران از گذشته تا به امروز با هوشنگ جاوید پژوهشگر با سابقه موسیقی آیینی و نواحی که از وضعیت پیش آمده و نشنیده گرفتن تذکرات گلایه‌مند بود به گفت وگو نشستیم.
هوشنگ جاوید در ابتدا با اشاره به خاستگاه موسیقی آیینی درباره جایگاه نخست این موسیقی اینطور توضیح داد: «نمی‌توانیم بگوییم خاستگاه موسیقی آیینی کجاست، می‌توان گفت از زمانیکه انسان نیاز به توسل و تقرب با جهانی که برایش ناشناخته بوده داشته تا از آن یاری بگیرد، حتی در دوره‌ای که هنوز تفکر خدااندیشی نداشته به دنبال مسایل ارتباطی بوده است. در همان زمان سلسله مناسکی را به وجود آورده که به آیین تبدیل شدند. با پیشرفت اندیشه بشر به لحاض علم و دانش و تمام اتفاقات نوینی که به صورت سیستماتیک اتفاق می‌افتاده باعث تغییر آیین‌ها در دوره‌های مختلف شده و شکل‌های زیباتر و دارای مفهوم‌تری به خود گرفتند.»
او ادامه داد: «به همین سبب موسیقی آیینی، موسیقی است که از تولد تا مرگ انسان‌ها را در برمی گیرد و در تمام لحظات زندگی انسان چه ایرانی چه غیرایرانی جاری بوده است و به دلیل دسته بندی آن ما هم باید ناگزیر موسیقی خود را در این تعریف قرار دهیم که متاسفانه در این حوزه کمتر مسئولان فرهنگی فعالیت کردند.»