رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین به قدرت چسبیده است
«محمود عباس» زیر تیغ
تاریخ انتشار
يکشنبه ۶ آذر ۱۴۰۱ ساعت ۱۵:۴۷
رهبر تشکیلات خودگردان فلسطین در کرانه باختری که به طور فزاینده‌ای منزوی و خودکامه شده علیرغم خواست ۷۴ درصد از فلسطینیان برای استعفا به قدرت چسبیده و آن را رها نمی‌کند.
هنگامی که هواپیمای «محمود عباس» رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در تاریخ ۱۹ نوامبر در قطر به زمین نشست رسانه‌های اجتماعی مملو از اسناد فاش شده از سفارت فلسطین در دوحه بود که نشان می‌داد حدود ۲۰ نفر از اعضای خانواده و مشاوران‌اش او را با بلیت وی آی پی برای شرکت اختصاصی در مراسم افتتاحیه جام جهانی همراهی کرده‌اند و تقریبا ۸۰ هزار دلار هزینه هتل‌شان بوده است.
اگرچه صحت این اسناد هنوز تایید نشده اما خود نمادی ازرعدم محبوبیت عمیق یک رهبر اقتدارگرا در میان فلسطینیان است که هم در خیابان‌ها و هم در محافل سیاسی منزوی شده و مورد پرسش قرار می‌گیرد و بسیاری از فلسطینیان می‌خواهند با توجه به حکمی که مدت‌ها از زمان منقضی شدن آن می‌گذرد از قدرت کناره گیری کند. پس از مرگ ۱۷ سال پیش «یاسر عرفات» رهبر فلسطینیان محمود عباس به عنوان رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین انتخاب شد.
بر اساس آخرین نظرسنجی مرکز تحقیقات سیاست و نظرسنجی فلسطین که ماه گذشته منتشر شد ۷۴ درصد از پاسخ دهندگان خواهان استعفای او هستند و ۵۷ درصد معتقدند که تشکیلات خودگردان فلسطین که او ریاست آن را بر عهده دارد به بار سنگینی بر دوش فلسطینیان تبدیل شده است.
در همین حال، اسناد فاش شده مبارزه داخلی برای جانشینی او را افشا می‌کند. تمرکز دیگر بر روی جایگزینی رهبری نیست که ۸۷ سال دارد به طور مداوم سیگار می‌کشد و از مشکلات قلبی رنج می‌برد بلکه تمرکز بر روی آن است که فردای مرگ او چه رخ خواهد داد.
«ناصر القدوه» که برای مدت زمان کوتاهی در سال ۲۰۰۵ وزیر امور خارجه دولت فلسطین بود و هنوز خود را عضوی از سازمان فتح می‌داند سازمانی که دایی او یاسر عرفات آن را رهبری می‌کرد و اکنون توسط محمود عباس هدایت می‌شود و از سال ۱۹۶۹ میلادی بخشی از آن بوده در ماه سپتامبر گذشته تصمیم گرفت از ایالات متحده به فلسطین بازگردد با این وجود، برخلاف انتظار او به کرانه باختری رود اردن نرفت و در نوار غزه ناحیه منزوی شده و تحت محاصره و فقیر که او در سال ۱۹۵۴ میلادی در آنجا متولد شده سکونت یافت.
اکنون نوار غزه توسط جنبش رقیب فتح یعنی حماس اداره می‌شود. «ناصر القدوه» در دفتری ساده در غزه می‌گوید: «من احساس کردم که نمی‌توان به وضعیت رام‌الله در کرانه باختری اعتماد کرد زیرا نمی‌توان به مردی که هر کاری ممکن است انجام دهد اعتماد کرد».
القدوه با دارا بودن چندین دهه تجربه بین المللی در مناصب مختلف در سطوح بالا از نمایندگی فلسطین در سازمان مل متحد گرفته تا فرستاده ویژه امور سوریه از ذکر نام «عباس» اجتناب می‌ورزد. او می‌گوید که می‌ترسد در کرانه باختری جان‌اش تهدید شود از این که حزب فتح که از دید او «توسط گروهی ربوده شده یا به بیانی بهتر به گروگان گرفته شده» مورد تهدید قرار گیرد. او به طور غیر مستقیم اشاره می‌کند محمود عباس فردی است که به ناگهان و به طور «معجزه آسایی» سیاست‌هایش را تغییر می‌دهد.
او در سال ۲۰۲۱ میلادی به نمایندگی از گروهی منشعب شده از فتح در انتخابات پارلمانی شرکت کرد. او با آگاهی از عدم نفوذ خود در میان هواداران فتح با «مروان برغوثی» بزرگترین نماد زنده فلسطین که به جرم سازماندهی بمب‌گذاری‌ها در جریان انتفاضه دوم قیام فلسطینیان که در سال ۲۰۰۰ آغاز شد به حبس ابد در اسرائیل محکوم شده، متحد شد. انتخابات هرگز برگزار نشد اما ناصر القدوه به دلیل مخالفت با اخراج از کمیته مرکزی فتح از طریق پس گرفتن گذرنامه دیپلماتیک‌اش از سوی تشکیلات خودگردان فلسطین و اخراج از رهبری بنیاد مستقل یاسر عرفات مجازات شد.
او می‌گوید: «نهادهای اداری برای مدیریت فلسطین ویران شده‌اند. حاکمیت قانون از بین رفته و حقوق بشر وجود ندارد و حیثیت یک شهروند فلسطینی معمولی پایمال شده است تا جایی که به مرگ نزار بنات می‌رسیم». مرگ بنات فعال سیاسی معروف و منتقد محمود عباس در سال ۲۰۲۱ میلادی نقطه عطفی در برداشت افکار عمومی از رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین بود. بنات پس از ضرب و شتم توسط نیروهای امنیتی فلسطینی در حین بازداشت جان باخت. اعتراضات در رام الله در مورد مرگ او به شدت سرکوب شد.
«تهانی مصطفی» تحلیلگر فلسطینی در اندیشکده گروه بین المللی بحران به «ال پائیس» می‌گوید: «این بدترین بحران مشروعیت در تاریخ تشکیلات خودگردان فلسطین است. عباس سیستم اطراف خود را که می‌توانست مشروعیت بخش باشد از بین برده است». او هم چنین از جامعه جهانی به دلیل بی‌توجهی به این موضوع انتقاد می‌کند.
عباس با حکمی که در سال ۲۰۰۹ منقضی شد و با انحلال پارلمان با فرمانی حکومتی به حکمرانی بر تشکیلات ادامه می‌دهد. او ۳۵۰ حکم ریاست جمهوری را امضا کرده است. آخرین مورد، در ماه اکتبر ایجاد شورای عالی نظارت بر سیستم قضایی بود که او خود به عنوان رئیس آن منصوب شد.
عباس از حمایت بی‌دریغ غرب برای تعهدش به گفتگو و رویکرد میانه روانه‌اش به منظور حل مناقشه اسرائیل و فلسطین برخوردار است. با این وجود، برای بسیاری از فلسطینیان او مردی است که هرگز پای میز مذاکره موضع گیری نمی‌کند. البته او در تاریخ ۱۱ نوامبر موضع گیری کرد زمانی که موفق شد سازمان ملل را وادار کند که از دیوان بین المللی دادگستری بخواهد نظر خود را در مورد وضعیت حقوقی اشغال فلسطین اعلام کند و در نتیجه خشم اسرائیل را برانگیخت. با این وجود، عدم حمایت محلی از او در داخل فلسطین به حدی است که این خبر دو روز بعد با اظهارات عباس در مورد پیروزی انتخاباتی بنیامین نتانیاهو در اسرائیل خدشه دار شد.
محمود عباس گفته بود نتانیاهو مردی نیست که به صلح معتقد باشد اما مجبور به معامله خواهد شد. این مشابه سخنان او در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سپتامبر گذشته بود. لحن او تلخ بود و از جامعه بین الملل خواسته بود تا از «ما محافظت کنید»! .
کاربران فلسطینی در واتس آپ با به اشتراک‌گذاری این سخنان پیام و مضمون اصلی سخنان عباس را ضربه‌ای به احساس کرامت ریشه دار فلسطینی قلمداد کردند.
دایره اعتماد
در این میان، دایره افراد مورد اعتماد عباس کوچک‌تر و اعضای آن کم‌تر می‌شوند. به گفته مصطفی او به سختی با دو نفر برای تصمیم گیری درباره مسائل گوناگون مشورت می‌کند. شخصیت‌های برجسته‌ای مانند «حنان عشراوی» سخنگوی هیئت فلسطینی در کنفرانس مادرید و «یاسر عابد رابو» که ۱۰ سال در دوره عرفات وزیر فرهنگ بود به حاشیه رانده شده‌اند و آشکارا از نوع زمامداری عباس انتقاد می‌کنند. حتی توفیق تیراوی که تا همین اواخر یکی از نزدیک‌ترین همکاران او بود به دلیل ان که یکی از گزینه‌های احتمالی جانشینی قلمداد می‌شد دیگر مورد لطف و عنایت عباس قرار ندارد.
اکنون بسیاری تیراوی را مرتبط با افشاگری دیگری می‌دانند. موردی که در اوایل ماه جاری بخشی از تحقیقاتی که او در مورد مرگ عرفات در سال ۲۰۰۴ در بیمارستانی در فرانسه انجام داد، دست به افشاگری زد و نشان می‌دهد که بسیاری از اطرافیان‌اش معتقدند که او مسموم شده است.
یکی از اسناد نشان می‌دهد که عرفات که هنوز در میان فلسطینیان علیرغم وجود شکاف‌های ایدئولوژیک مورد احترام است از عباس که آن زمان نخست وزیرش بود و رابطه‌ای پرتنش با وی داشت خواسته بود تا اسرائیل را متقاعد سازد که به محاصره پایان دهد و عباس پاسخ داده بود: «کسی که دچار مشکل شود باید بداند که چگونه از آن خلاص شود» که کنایه آشکار او درباره حمایت عرفات از انتفاضه دوم بوده است.
خروج و کنار زده شدن رهبران تاریخی فلسطینی همزمان با ظهور ناگهانی و شهاب سنگ‌وار «حسین الشیخ» بوده است. در فوریه گذشته «شیخ» به کمیته اجرایی سازمان آزادی‌بخش فلسطین پیوست. او در جلسه‌ای انتخاب شد که توسط چندین جناح و شخصیت مستقل تحریم شده بود و در آن پخش مستقیم سخنرانی افتتاحیه عباس به طور غیرمنتظره‌ای لغو شد.
سه ماه پس از آن شیخ به سمت دبیرکلی و مذاکره کننده ارشد ارتقا یافت مناصبی که پیش‌تر «صائب عریقات» تا زمان مرگ‌اش بر اثر کووید -۱۹ در سال ۲۰۲۰ میلادی آن را برعهده داشت. او که وارث بالقوه عباس محسوب می‌شود در هر یک از جلسات دیپلماتیک رئیس تشکیلات حضور دارد. او در ماه اکتبر گذشته برای دیدار با اعضای دولت امریکا به واشنگتن سفر کرد.
«شیخ» ۶۱ساله مظهر آن چیزی است که اکثریت فلسطینیان از آن نفرت دارند: هماهنگی با مقام‌های نظامی اسرائیل و نقش داشته در توافق نامه اسلو که عباس یکی از معماران اصلی آن بود. او از سال ۲۰۰۷ میلادی ریاست اداره کل امور مدنی را بر عهده داشت که با اسرائیل در زمینه مجوزهای کار، انتقال بیماران و سرشماری در سرزمین‌های اشغالی هماهنگی‌های لازم را به عمل می‌آورد.
او جانشینی برای عباس است که اسرائیل و ایالات متحده را خشنود می‌سازد اما طبق نظرسنجی صورت گرفته در ژوئن گذشته مشخص شد که تنها ۳ درصد از فلسطینیان او را می‌خواهند. این در حالیست که او از خانواده‌ای از پناهجویان فلسطینی بوده و ۱۱ سال در اسرائیل تحت بازداشت قرار داشته است. تحلیلگران پیش بینی می‌کنند که به اصطلاح تاجگذاری او در روز کناره‌گیری عباس از قدرت یک شورش خشونت بار خواهد بود.
هنگامی که هواپیمای «محمود عباس» رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در تاریخ ۱۹ نوامبر در قطر به زمین نشست رسانه‌های اجتماعی مملو از اسناد فاش شده از سفارت فلسطین در دوحه بود که نشان می‌داد حدود ۲۰ نفر از اعضای خانواده و مشاوران‌اش او را با بلیت وی آی پی برای شرکت اختصاصی در مراسم افتتاحیه جام جهانی همراهی کرده‌اند و تقریبا ۸۰ هزار دلار هزینه هتل‌شان بوده است.
اگرچه صحت این اسناد هنوز تایید نشده اما خود نمادی ازرعدم محبوبیت عمیق یک رهبر اقتدارگرا در میان فلسطینیان است که هم در خیابان‌ها و هم در محافل سیاسی منزوی شده و مورد پرسش قرار می‌گیرد و بسیاری از فلسطینیان می‌خواهند با توجه به حکمی که مدت‌ها از زمان منقضی شدن آن می‌گذرد از قدرت کناره گیری کند. پس از مرگ ۱۷ سال پیش «یاسر عرفات» رهبر فلسطینیان محمود عباس به عنوان رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین انتخاب شد.
بر اساس آخرین نظرسنجی مرکز تحقیقات سیاست و نظرسنجی فلسطین که ماه گذشته منتشر شد ۷۴ درصد از پاسخ دهندگان خواهان استعفای او هستند و ۵۷ درصد معتقدند که تشکیلات خودگردان فلسطین که او ریاست آن را بر عهده دارد به بار سنگینی بر دوش فلسطینیان تبدیل شده است.
در همین حال، اسناد فاش شده مبارزه داخلی برای جانشینی او را افشا می‌کند. تمرکز دیگر بر روی جایگزینی رهبری نیست که ۸۷ سال دارد به طور مداوم سیگار می‌کشد و از مشکلات قلبی رنج می‌برد بلکه تمرکز بر روی آن است که فردای مرگ او چه رخ خواهد داد.
«ناصر القدوه» که برای مدت زمان کوتاهی در سال ۲۰۰۵ وزیر امور خارجه دولت فلسطین بود و هنوز خود را عضوی از سازمان فتح می‌داند سازمانی که دایی او یاسر عرفات آن را رهبری می‌کرد و اکنون توسط محمود عباس هدایت می‌شود و از سال ۱۹۶۹ میلادی بخشی از آن بوده در ماه سپتامبر گذشته تصمیم گرفت از ایالات متحده به فلسطین بازگردد با این وجود، برخلاف انتظار او به کرانه باختری رود اردن نرفت و در نوار غزه ناحیه منزوی شده و تحت محاصره و فقیر که او در سال ۱۹۵۴ میلادی در آنجا متولد شده سکونت یافت.
اکنون نوار غزه توسط جنبش رقیب فتح یعنی حماس اداره می‌شود. «ناصر القدوه» در دفتری ساده در غزه می‌گوید: «من احساس کردم که نمی‌توان به وضعیت رام‌الله در کرانه باختری اعتماد کرد زیرا نمی‌توان به مردی که هر کاری ممکن است انجام دهد اعتماد کرد».
القدوه با دارا بودن چندین دهه تجربه بین المللی در مناصب مختلف در سطوح بالا از نمایندگی فلسطین در سازمان مل متحد گرفته تا فرستاده ویژه امور سوریه از ذکر نام «عباس» اجتناب می‌ورزد. او می‌گوید که می‌ترسد در کرانه باختری جان‌اش تهدید شود از این که حزب فتح که از دید او «توسط گروهی ربوده شده یا به بیانی بهتر به گروگان گرفته شده» مورد تهدید قرار گیرد. او به طور غیر مستقیم اشاره می‌کند محمود عباس فردی است که به ناگهان و به طور «معجزه آسایی» سیاست‌هایش را تغییر می‌دهد.
او در سال ۲۰۲۱ میلادی به نمایندگی از گروهی منشعب شده از فتح در انتخابات پارلمانی شرکت کرد. او با آگاهی از عدم نفوذ خود در میان هواداران فتح با «مروان برغوثی» بزرگترین نماد زنده فلسطین که به جرم سازماندهی بمب‌گذاری‌ها در جریان انتفاضه دوم قیام فلسطینیان که در سال ۲۰۰۰ آغاز شد به حبس ابد در اسرائیل محکوم شده، متحد شد. انتخابات هرگز برگزار نشد اما ناصر القدوه به دلیل مخالفت با اخراج از کمیته مرکزی فتح از طریق پس گرفتن گذرنامه دیپلماتیک‌اش از سوی تشکیلات خودگردان فلسطین و اخراج از رهبری بنیاد مستقل یاسر عرفات مجازات شد.
او می‌گوید: «نهادهای اداری برای مدیریت فلسطین ویران شده‌اند. حاکمیت قانون از بین رفته و حقوق بشر وجود ندارد و حیثیت یک شهروند فلسطینی معمولی پایمال شده است تا جایی که به مرگ نزار بنات می‌رسیم». مرگ بنات فعال سیاسی معروف و منتقد محمود عباس در سال ۲۰۲۱ میلادی نقطه عطفی در برداشت افکار عمومی از رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین بود. بنات پس از ضرب و شتم توسط نیروهای امنیتی فلسطینی در حین بازداشت جان باخت. اعتراضات در رام الله در مورد مرگ او به شدت سرکوب شد.
«تهانی مصطفی» تحلیلگر فلسطینی در اندیشکده گروه بین المللی بحران به «ال پائیس» می‌گوید: «این بدترین بحران مشروعیت در تاریخ تشکیلات خودگردان فلسطین است. عباس سیستم اطراف خود را که می‌توانست مشروعیت بخش باشد از بین برده است». او هم چنین از جامعه جهانی به دلیل بی‌توجهی به این موضوع انتقاد می‌کند.
عباس با حکمی که در سال ۲۰۰۹ منقضی شد و با انحلال پارلمان با فرمانی حکومتی به حکمرانی بر تشکیلات ادامه می‌دهد. او ۳۵۰ حکم ریاست جمهوری را امضا کرده است. آخرین مورد، در ماه اکتبر ایجاد شورای عالی نظارت بر سیستم قضایی بود که او خود به عنوان رئیس آن منصوب شد.
عباس از حمایت بی‌دریغ غرب برای تعهدش به گفتگو و رویکرد میانه روانه‌اش به منظور حل مناقشه اسرائیل و فلسطین برخوردار است. با این وجود، برای بسیاری از فلسطینیان او مردی است که هرگز پای میز مذاکره موضع گیری نمی‌کند. البته او در تاریخ ۱۱ نوامبر موضع گیری کرد زمانی که موفق شد سازمان ملل را وادار کند که از دیوان بین المللی دادگستری بخواهد نظر خود را در مورد وضعیت حقوقی اشغال فلسطین اعلام کند و در نتیجه خشم اسرائیل را برانگیخت. با این وجود، عدم حمایت محلی از او در داخل فلسطین به حدی است که این خبر دو روز بعد با اظهارات عباس در مورد پیروزی انتخاباتی بنیامین نتانیاهو در اسرائیل خدشه دار شد.
محمود عباس گفته بود نتانیاهو مردی نیست که به صلح معتقد باشد اما مجبور به معامله خواهد شد. این مشابه سخنان او در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سپتامبر گذشته بود. لحن او تلخ بود و از جامعه بین الملل خواسته بود تا از «ما محافظت کنید»! .
کاربران فلسطینی در واتس آپ با به اشتراک‌گذاری این سخنان پیام و مضمون اصلی سخنان عباس را ضربه‌ای به احساس کرامت ریشه دار فلسطینی قلمداد کردند.
دایره اعتماد
در این میان، دایره افراد مورد اعتماد عباس کوچک‌تر و اعضای آن کم‌تر می‌شوند. به گفته مصطفی او به سختی با دو نفر برای تصمیم گیری درباره مسائل گوناگون مشورت می‌کند. شخصیت‌های برجسته‌ای مانند «حنان عشراوی» سخنگوی هیئت فلسطینی در کنفرانس مادرید و «یاسر عابد رابو» که ۱۰ سال در دوره عرفات وزیر فرهنگ بود به حاشیه رانده شده‌اند و آشکارا از نوع زمامداری عباس انتقاد می‌کنند. حتی توفیق تیراوی که تا همین اواخر یکی از نزدیک‌ترین همکاران او بود به دلیل ان که یکی از گزینه‌های احتمالی جانشینی قلمداد می‌شد دیگر مورد لطف و عنایت عباس قرار ندارد.
اکنون بسیاری تیراوی را مرتبط با افشاگری دیگری می‌دانند. موردی که در اوایل ماه جاری بخشی از تحقیقاتی که او در مورد مرگ عرفات در سال ۲۰۰۴ در بیمارستانی در فرانسه انجام داد، دست به افشاگری زد و نشان می‌دهد که بسیاری از اطرافیان‌اش معتقدند که او مسموم شده است.
یکی از اسناد نشان می‌دهد که عرفات که هنوز در میان فلسطینیان علیرغم وجود شکاف‌های ایدئولوژیک مورد احترام است از عباس که آن زمان نخست وزیرش بود و رابطه‌ای پرتنش با وی داشت خواسته بود تا اسرائیل را متقاعد سازد که به محاصره پایان دهد و عباس پاسخ داده بود: «کسی که دچار مشکل شود باید بداند که چگونه از آن خلاص شود» که کنایه آشکار او درباره حمایت عرفات از انتفاضه دوم بوده است.
خروج و کنار زده شدن رهبران تاریخی فلسطینی همزمان با ظهور ناگهانی و شهاب سنگ‌وار «حسین الشیخ» بوده است. در فوریه گذشته «شیخ» به کمیته اجرایی سازمان آزادی‌بخش فلسطین پیوست. او در جلسه‌ای انتخاب شد که توسط چندین جناح و شخصیت مستقل تحریم شده بود و در آن پخش مستقیم سخنرانی افتتاحیه عباس به طور غیرمنتظره‌ای لغو شد.
سه ماه پس از آن شیخ به سمت دبیرکلی و مذاکره کننده ارشد ارتقا یافت مناصبی که پیش‌تر «صائب عریقات» تا زمان مرگ‌اش بر اثر کووید -۱۹ در سال ۲۰۲۰ میلادی آن را برعهده داشت. او که وارث بالقوه عباس محسوب می‌شود در هر یک از جلسات دیپلماتیک رئیس تشکیلات حضور دارد. او در ماه اکتبر گذشته برای دیدار با اعضای دولت امریکا به واشنگتن سفر کرد.
«شیخ» ۶۱ساله مظهر آن چیزی است که اکثریت فلسطینیان از آن نفرت دارند: هماهنگی با مقام‌های نظامی اسرائیل و نقش داشته در توافق نامه اسلو که عباس یکی از معماران اصلی آن بود. او از سال ۲۰۰۷ میلادی ریاست اداره کل امور مدنی را بر عهده داشت که با اسرائیل در زمینه مجوزهای کار، انتقال بیماران و سرشماری در سرزمین‌های اشغالی هماهنگی‌های لازم را به عمل می‌آورد.
او جانشینی برای عباس است که اسرائیل و ایالات متحده را خشنود می‌سازد اما طبق نظرسنجی صورت گرفته در ژوئن گذشته مشخص شد که تنها ۳ درصد از فلسطینیان او را می‌خواهند. این در حالیست که او از خانواده‌ای از پناهجویان فلسطینی بوده و ۱۱ سال در اسرائیل تحت بازداشت قرار داشته است. تحلیلگران پیش بینی می‌کنند که به اصطلاح تاجگذاری او در روز کناره‌گیری عباس از قدرت یک شورش خشونت بار خواهد بود.
