آيا چيزي به‌نام 3G و 4G واقعي و پرسرعت در ايران داريم؟
از مشکل سخت‌افزاري تا کمبود پهناي باند
اپراتورهاي همراه، دلايل زيادي را براي اين اختلال‌ها عنوان مي‌کنند از جمله اين دلايل مي‌توان به مشکلات سخت‌افزاري گوشي، درست تنظيم نشدن تنظيمات، کمبود آنتن‌هاي BTS و... اشاره داشت. آن‌طور که مسئولان اپراتورهاي اول و دوم مي‌گويند سال 94 سال ارتقا و توسعه زيرساخت‌هاي شبکه است و قطعاً در اين سال ميزان کيفيت خدمات افزايش پيدا مي‌کند. اما سؤال اين است چرا در حالي که هنوز زيرساخت‌هاي لازم براي ارائه خدمات نسل سوم و چهارم در کشور فراهم نبوده وزارت ارتباطات اجازه فعاليت اپراتورها در اين بخش را داده است؟
محمود واعظي، وزير ارتباطات، در حاشيه يکي از نشست‌هاي خبري خود با اشاره به اينکه به وجود آمدن برخي اختلالات در خدمات اپراتورهاي همراه اول و ايرانسل براي آمادگي ارائه نسل سوم ارتباطي قابل پيش‌بيني بود، اظهار کرد: «در زماني که پروانه ارائه نسل سوم ارتباطي به اين اپراتورها داده شد، به صورت علني اعلام کردند که با توجه به اينکه در کل کشور يک سيستم بزرگ در حال جايگزيني سيستم قديمي است مردم بايد برخي مشکلات را در اين زمينه تحمل کند.»وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات با بيان اينکه در هر شهري که نسل سوم ارتباطي ارائه مي‌شود، لازم است سيستم‌هاي اينترنتي تغيير کند، افزود: «تغيير سيستم‌ها باعث به وجود آمدن اختلالاتي مي‌شود با اين حال مردم بايد بدانند که اين اختلالات موقت است و براي اصلاح و ارتقاي اينترنت به نسل سوم ضروري است.»
علي رادمنش، کارشناس مخابراتي، در گفت‌و‌گو با «ايران»، با اعلام اينکه در حال حاضر وضعيت ارائه خدمات نسل سوم و چهارم تلفن همراه از نظر سرعت مناسب است مي‌گويد:« فرايند توسعه خدمات نسل سوم و چهارم تلفن همراه هنوز در کشور ادامه دارد و در حال حاضر ميزان پوشش اين خدمات در شهرهاي مختلف در حال گسترش است، بجز برخي مشکلات که مي‌تواند از سمت اپراتور باشد و باعث اختلال در دريافت خدمات 3Gو 4G شود، اما بخش ديگر اين اختلالات به خدمات زيرساختي در بخش پهناي باند کشور باز مي‌گردد.» وي با اعلام اينکه مشکلات پهناي باند در بخش اينترنت پرسرعت (ADSL) در حال حاضر به بخش اينترنت موبايلي نيز سرايت کرده تأکيد مي‌کند،اپراتورهاي تلفن‌همراه کشور هيچ‌کدام تأمين کننده پهناي باند نيستند و مانند شرکت‌هاي اينترنتي هيچ کنترلي در بخش تأمين و نوع کيفيت آن ندارند.
وي با بيان اينکه اختلال در ارائه سرويس 3G و4G براساس توپولوژي شبکه زيرساخت در اپراتورها همراه متفاوت است مي‌افزايد: «اختلال اينترنت همراه براساس شبکه زيرساخت و مدل توزيع پهناي باند و هم براساس اينکه معماري اين شبکه در بخش فيلترينگ به چه شکلي است در بين اپراتورهاي همراه متفاوت است، يعني کيفيت يک اپراتور بر اين اساس که در چه زماني، از چه لينک زيرساخت استفاده مي‌کند و اينکه از کدام بخش فيلتر زيرساخت عبور مي‌کند متفاوت خواهد بود.»
رادمنش تأييد مي‌کند که بعد از مشکلات مربوط به زيرساخت، اپراتورهاي همراه در آيندهاي نزديک بايد با مشکلي به نام کمبود فضاي فرکانسي رو به رو شوند، چرا که تعداد مشترکان خدمات نسل سه و چهار همراه روز به روز در کشور در حال افزايش است.
فاصله با کشورهاي جهان
براساس جديدترين آمارهاي منتشر شده از وضعيت اينترنت ايران و جهان که سازمان «نت‌ايندکس» منتشر کرد، جايگاه ايران علاوه بر اينترنت پرسرعت ثابت، در بخش اينترنت همراه نيز چندان جالب توجه نيست. براساس بررسي‌هاي سازمان «نت‌ايندکس» که يکي از معتبرترين مراکز ارائه آمار از سرعت و قيمت اينترنت در جهان است، در رتبه‌بندي سرعت دانلود اينترنت موبايل، ايران در جايگاه ۹۸ از ميان ۱۱۴ کشور جهان قرار دارد. مصر، بوسني، اندونزي و فلسطين در اين رده‌بندي از ايران بالاتر و پاکستان، هند، لائوس و تونس پايين‌تر از ايران قرار دارند. رتبه نخست اين رده‌بندي در اختيار نيوزيلند، با سرعت دانلود اينترنت موبايل 55/26 مگابيت بر ثانيه است و چين، دانمارک، تايوان، امارات و فنلاند به‌ترتيب در جايگاه دوم تا ششم اين رده‌بندي قرار دارند.
در رتبه‌بندي سرعت آپلود اينترنت موبايل در جهان نيز ايران در جايگاه ۹۶ از بين ۱۱۴ کشور جهان قرار دارد. در اين رده‌بندي نيجريه، مراکش، پاکستان و ترکيه بالاتر از ايران و بوسني، اندونزي، فلسطين و بنگلادش پايين‌تر از ايران قرار دارند.جايگاه اول در اين رده‌بندي در اختيار دانمارک با سرعت آپلود اينترنت موبايل ۶۶/ 11 مگابيت بر ثانيه است. لوکزامبورگ، تايوان، امارات، کويت و نيوزيلند در جايگاه‌هاي بعدي اين رده‌بندي قرار گرفته‌اند. در انتهاي رتبه‌بندي، سودان با متوسط سرعت آپلود اينترنت موبايل ۴٩/ 0 مگابيت بر ثانيه در جايگاه آخر قرار دارد. اوکراين، ويتنام، نيکاراگوئه، ميانمار و پاراگوئه به‌ترتيب بالاتر از سودان در انتهاي اين رده‌بندي قرار دارند.غلامرضا داداش زاده، معاون نظارت و اعمال مقررات سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي، در گفت‌و‌گو با «ايران»، با اشاره به اينکه در ايران به دليل برخي مسائل کشور در بخش ارائه خدمات نسل سوم و بالاتر با عقب‌ماندگي مواجه بوده است مي‌گويد: «از شهريور سال گذشته ابتدا ايرانسل و چند ماه بعد نيز همراه اول توانستند مجوز ارائه خدمات نسل سوم و چهارم را از سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي دريافت کنند. طبيعتاً هر يک از اين اپراتورها نياز به يک زمان گذر براي انتقال از نسل دو به نسل سوم و بالاتر دارند. مطابق پروانه در سال اول فعاليت اپراتورهاي تلفن همراه بايد 20 درصد شهرهاي کشور را تحت پوشش خود قرار بدهند که براساس بررسي ما اين پوشش در حال حاضر بيشتر از تعهدات بوده است.» وي در ادامه مي‌افزايد:« درست است که ايران در زمينه ارائه اين تکنولوژي عقب است اما رگولاتوري اخطارهاي لازم را به اپراتورها داده مبني بر اينکه توسعه شبکه بايد همزمان با ارائه خدمات با کيفيت و جلب رضايت مشتريان باشد.» براساس اظهارات وي، عمده اختلال در شبکه اينترنت همراه،مربوط به سايت‌ها و مکان‌هايي است که اپراتورهاي همراه در حال انتقال از نسل دو به نسل سوم و بالاتر هستند که همين مسأله باعث اختلال مي‌شود. اما مناطقي که تحت پوشش هستند براساس بررسي‌هاي ما سرعت اينترنت باکيفيت و قابل قبولي را در اختيار کاربران مي‌گذارند.
داداش‌زاده با اعلام اينکه وضعيت شبکه 3G و4G در کشور خوب است اعلام مي‌کند که در حال حاضر بيشترين شکايت‌هاي ثبت‌شده در سامانه شکايت سازمان تنظيم در خصوص سرويس اينترنت همراه و ثابت است که شکايت کاربران از اينترنت همراه به‌سرعت اين سرويس باز‌نمي‌گردد بلکه به نبود آنتن 3G و4G در برخي مناطق مربوط است.وي در واکنش به اين موضوع که برخي اختلال در شبکه اينترنت همراه را به کمبود پهناي باند از سوي شرکت ارتباطات زيرساخت ارتباط مي‌دهند مي‌گويد:« اين اظهارات کاملاً درست است، چرا که در حال حاضر ميزان مصرف پهناي باند اپراتورهاي تلفن همراه 30 يا 40 برابر گذشته شده و به همين خاطر نياز به پهناي باند بيشتر است. در اين زمينه شرکت زيرساخت مجموعه فعاليت‌هايي را انجام داده اما از نظر ما قانع کننده نيست اما اميدواريم با برنامه‌ريزي‌هاي جديد اين شرکت اين مشکل نيز رفع شود.»
وي همچنين با اشاره به نگراني برخي اپراتورها در خصوص کمبود فضاي فرکانسي در آيندهاي نزديک نيز اعلام مي‌کند که سازمان تنظيم مقررات با برنامه ريزي‌هاي مناسبي که انجام داده فضاي فرکانسي مناسبي را در اختيار اپراتورها قرار خواهد داد چرا که به همان نسبت که توسعه شبکه اپراتورهاي همراه صورت مي‌گيرد به همان ميزان نيز فضاي فرکانسي کشور افزايش پيدا مي‌کند. داداش‌زاده اختلال موجود در اينترنت نسل سوم و چهارم کشور را تنها به خاطر انتقال شبکه اپراتورها از نسل دو به نسل سوم و بالاتر مي‌داند و تأکيد مي‌کند کاربران با کمي تحمل مي‌توانند در چند ماه آينده به سرويس‌هاي با کيفيتي در اين زمينه دسترسي داشته باشند.