واکنش کسبه بازار به اظهارات دولتمردان

حسن روحانی، رئیس جمهور بار دیگر به گواه آمارهای تازه انتشار یافته بانک مرکزی اعلام کرد که اقتصاد ایران از رکود خارج شده، تورم از سوی دولت کنترل شده و قطار اقتصاد ایران در ابتدای جاده رونق اقتصادی قرار گرفته است. او بر این نکته تاکید کرد که اکنون تورم ۱۷ درصد شده و آمارهای رشد اقتصادی نشانگر این است که اقتصاد ایران از رکود خارج شده است.

رئیس جمهور همچنین به این نکته اشاره کرده که در سال‌های گذشته، رشد اقتصادی کشور منفی بوده و نه تنها حرکتی رو به جلو صورت نگرفته، بلکه در مواردی نیز عقب‌رفت صورت گرفته، در حالی که طبق اعلام رسمی بانک مرکزی، میزان رشد اقتصادی کشور در شش ماه نخست سا‌جاری نسبت به شش ماهه سال قبل، حدود ۴ درصد بوده است در حالی که ما دو سال گذشته را با رشد منفی سپری کردیم.

دولتمردان می‌گویند وقتی کشوری ۶ ماه را با رشد اقتصادی سپری می‌کند به معنای آغاز رونق اقتصادی است که اکنون اقتصاد ایران در چنین شرایطی قرار گرفته است اما در این میان، کسبه بازار و فعالان اقتصادی بر این باورند که این رشد اقتصادی مرتبط با صنایع بزرگ است؛ به این معنا که بیشترین رشدی که در دو فصل ابتدای سال‌جاری که البته ملاک افزایش رشد اقتصادی و خروج از رکود نیز قرار گرفته، حادث شده، به دلیل افزایش رشد حاصل در صنایع بزرگ و عمدتا نفتی است.

اوضاع واحدهای تولیدی کوچک بدتر هم شده

احمد پورفلاح، رئیس کمیسیون فضای کسب و کار اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران در این رابطه می گوید: رشد صنعتی که اعلام شد، عمدتا مرتبط با بنگاههای صنعتی بزرگ است یا افزایش تولید خودرو، سیمان و فولاد است، اما متاسفانه باید اعلام کرد که تحولی در واحدهای کوچک و متوسط صنعتی مشاهده نمی شود؛ همانطور که مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی اعلام می‌کند ۱۲ هزار واحد صنعتی ورشکسته شده‌اند و تولید آنها خوابیده است.

وی افزود: این موضوع، رکورد منفی در دستاوردها ایجاد می‌کند. در عین حال، باید گفت در بخش ساختمان که یکی از پیشران‌های اصلی خروج از رکود به شمار می‌رود، واقعیت آن است که دارایی‌هایی که در خروج از رکود موثر است، ابتدا در بخش ساختمان می‌تواند کارساز باشد، در حالی که بعد از ساختمان رتبه دوم پیشران بودن رشد به خودرو اختصاص می‌یابد در حالی که هم اکنون در خروج از رکود، در بخش صنعت ساختمان، تحرکی مشاهده نمی‌شود.

پورفلاح می‌گوید: خوشحال می‌شویم که از دهان آقای رئیس جمهور می شنویم که رکود رفع شده و ما به توسعه می رسیم ولی واقعیت این است که من به عنوان یک فعال صنعتی که با بنگاه‌های زیادی در ارتباط هستم، دقیقا وقتی اوضاع را رصد می‌کنم، می‌بینم که همه واحدهای صنعتی کوچک و متوسط مشکل دارند و متاسفانه مشکل نسبت به سال قبل، شدیدتر شده است، چراکه در سال گذشته، حس خوش بینی ایجاد شده بود و جو روانی حاصل از روی کار آمدن دولت یازدهم با عنوان تدبیر و امید، منجر به این شده بود که همه امیدوارتر حرکت می‌کردند.

رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران گفت: واقعیت این است که دولت به خاطر اینکه سیاست‌های ضد تورمی که البته مورد تائید همه فعالان اقتصادی است، را پیاده کند، آنقدر تورم را با شیب تند کاهش داد که به خاطر آن، نقدینگی از گردش خارج شد و تسهیلات به واحدهای تولیدی داده نشد، بنابراین امروز این واحدها، همه سر به گریبان مشکلات هستند و من خروج از رکودی را در بخش صنایع کوجک و متوسط نمی‌بینم.

وی تصریح کرد: چنانچه در فصل بعد هم که دولت انتظار دارد که رشد اقتصادی حادث شود، باز هم بنگاه‌های بزرگ و کلان مثل فولاد و سیمان و مس و حتی خودرو تحرکی داشته باشند، باز هم می توانند رکورد رشد اقتصادی را ثبت کنند اما واقعیت این است که در آینده نزدیک، خروج از رکود را نمی‌توان برای بدنه بنگاه‌های متوسط و کوچک تولیدی متصور شد و پیش بینی می‌شود، حال هم که دولت دچار کسری بودجه و کاهش درآمدهای نفتی شده است و بودجه عمرانی را نیز که در گذشته کم کرده بود، باز هم کمتر خواهد شد و در کنار این، حداقلی هم که برای بخش صنعت در هدفمندی یارانه ها در نظر گرفته شده بود، هنوز اختصاص نیافته است، خروج از رکود عملیاتی نباشد.

پورفلاح به واحدهای صنعتی کوچک و متوسط توصیه کرد که با استفاده از توانمندی خود، حداقل یک سال دیگر روی آب بمانند چراکه اگر نتوانند بمانند، غرق می شوند و به آن ۱۲ هزار واحد ورشکسته می پیوندند.

وی اظهار داشت: حتی اگر سه ماهه سوم و چهارم امسال هم باز رشد اقتصادی مثبت باشد، نمی‌توان امیدوار بود که در رابطه با واحدهای کوچک و متوسط بتوانیم به دستاوردهای به درد به‌خوری برسیم؛ مگر اینکه بنگاه‌ها با مکانیزم‌هایی روی آب بمانند و واحدهایشان را به سمت تولید محصول صادراتی و صادرات پیش برند، تا بتوانند با دلار ۳۵۰۰ تومانی باز هم سر پا بایستند.

پورفلاح معتقد است که با دلار ۳۵۵۰ تومانی، آن دسته از واحدهای تولیدی می‌توانند سرپا بایستند که یا صادرات داشته باشند، یا کالای انحصاری تولید کرده و یا به شکلی مرتبط با مواد غذایی و دارو فعالیت کنند.

وی گفت: البته دولت باید بر روی رونق بخش ساختمان نیز بیشتر تمرکز کند تا خروج از رکود برای واحدهای کوچک و متوسط نیز شکل گیرد، چراکه وقتی یک ساختمان ساخته می شود، ۶۰۰ رشته تولیدی فعال خواهند شد، بنابراین باید در این بخش تلاش جدی صورت گیرد.

به گفته پورفلاح، البته من همیشه خوشبین بوده‌ام و از حرکات دولت روحانی یا نعمت زاده تقدیر می‌کردم، چون جو روانی ایجاد کرده و خاکریزهای قانونی و کاغذی را رفع کرده‌اند که البته موثر بود ولی از نظر سخت افزاری هنوز اتفاقی رخ نداده است و هنوز واحد صنعتی نمی‌داند وامی که از صندوق ذخیره ارزی گرفته، با چه نرخی باید بازپرداخت کند. در عین حال، اگر یک قسط واحدهای تولیدی عقب بیافتد، تسهیلات به روز می‌شود و فشار بر آنها وارد آورده خواهد شد.

یک فصل دیگر باید منتظر ماند

سیدحمید حسینی، نایب رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران در این رابطه می گوید: موضوع اقتصاد خرد و کلان با هم متفاوت است. ممکن است زمانی در سطح اقتصاد خرد، احساس رونق و فعال بودن بازار به وجود آید ولی در مجموع، شرایط کل اقتصاد کشور دچار عدم تعادل بوده و اقتصاد کشور مساله داشته باشد، البته ممکن است برعکس هم باشد و در سطح اقتصاد خرد، رونق احساس نشود و بنگاه‌ها از رکود خارج نشوند، ولی در کلان اقتصاد، اتفاقاتی رخ داده باشد که نشانگر خروج کشور از رکود است.

وی افزود: قاعدتا اگر در سه فصل پیاپی، آمارها نشان دهد که رشد اقتصادی کشوری مثبت شده است، آن کشور از رکود خارج شده است. البته ممکن است آثار این خروج از رکود، در شرکت‌های بزرگ و دولتی و در قالب فعالیت‌های دولتی باشد؛ همانطور که الان رشد حادث شده، متعلق به بخش نفت و گاز بوده است.

به اعتقاد حسینی، این رشد اقتصادی خیلی با بخش خصوصی کشور درگیر نیست و ظرفیت تولیدی داخلی کشور را فعال نمی‌کند، چراکه در حوزه نفت و گاز، افزایش تولید صورت گرفته و آثار آن در سطح وسیعی در کشور مشاهده می‌شود، اما چون این پروژه ها عمدتا دولتی بوده و پروژه‌هایی هستند که چند سال پیش، بخش تولیدی کشور درگیر آنها بوده است، هم اکنون چندان تاثیری بر واحدهای تولیدی پایین دستی خود ندارد که آنها را از رکود خارج کند.

عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران می گوید: در بخش خدمات نیز چنین شرایطی حاکم است. ممکن است در این بخش غیرمتشکل، واحدهایی همچون بانک منجر به رشد کل در این بخش شود، همانطور که هم اکنون وضعیت نظام بانکی خوب است و امسال تقریبا سپرده گذاری مردم ۳۰ درصد افزایش یافته و نرخ‌های سود نیز به تناسب در پرداخت تسهیلات بسیار بالا رفته است در حالی که به سپرده‌گذاران سودهای پایین تری پرداخت می‌شود.

حسینی معتقد است که وضعیت بخش پتروشیمی نیز خوب است و نسبت به سال قبل مطلوب تر شده است و امسال نیز به نظر می رسد که با کاهش قیمت جهانی گاز و نفت، آنها خوراک را با قیمت بهتری می‌گیرند، بنابراین در این بخش از پیشران‌های اقتصادی، مثل بانک و صادرات و نفت، وضعیت خوب است و بدین ترتیب خروج از رکود حادث شده است اما به نظر می رسد که هنوز قضاوت برای شروع رونق اقتصادی در کشور زود است و باید حداقل یک فصل دیگر نیز صبر کرد تا آمارها منتشر شود.

کاسبان جزء بازار چه می‌گویند...

یکی از عمده فروشان خیابان مولوی می گوید: خبری از خروج از رکود نیست و به نظر می رسد که رونق بازار، تنها شعاری است؛ شاید هم در بخش‌های دیگری اتفاق افتاده باشد، ولی حداقل در بازار تهران که مرکز تعاملات اقتصادی کشور به نوعی به شمار می‌رود، خبری از رونق اقتصادی نیست.

وی می افزاید: همه ساله خریدهای عمده مغازه‌داران از آذرماه برای ایام پایانی سال به مرور آغاز می‌شد، اما متاسفانه اکنون هیچ خبری نیست و باز هم کاسبان با نااطمینانی از بازار، خریدهای عمده خود را کم کم و با احتیاط بیشتری صورت می‌دهند.

او معتقد است که نقدینگی در دست مردم کم شده و به همین دلیل، خریدهای کمتری انجام می‌دهند، بنابراین کاسبان هم با احتیاط بیشتری جنس می‌خرند و ما هم که عمده فروش هستیم، با احتیاط بیشتری با کارخانجات و تولیدکنندگان اصلی وارد مذاکره می‌شویم، البته وقتی که خریدها کلان باشد، عمدتا سودها هم به نسبت بیشتر شده و در نهایت تخفیف‌هایی نیز که طرفیت خرید و فروش در کارخانجات و بازاریان و مردم به هم می دهند، بیشتر می‌شود.

خروج از رکود را هنوز حس نمی‌کنیم

یکی دیگر از عمده فروشان بازار بزرگ تهران می گوید: به هرحال خرید و فروش در بازار به تناسب انجام می شود، اما به طور قطع، مغازه داران از آن راضی نیستند، مثلا اگر در گذشته اجناس با چک و به صورت اقساطی میان کسبه فروخته می‌شد، اما اکنون که نقدینگی کم است، هیچ کس حاضر نیست که به این صورت کار کند و به نوعی نااطمینانی در بازار به وجود آمده است.

او می گوید: خروج از رکود را هنوز حس نمی‌کنیم، چراکه مردم باید خرید کنند و چرخ تولید و فروش بچرخد، اما به نظر نمی رسد که رونق اقتصادی در راه باشد، چراکه به هرحال ما کسبه عمده فروش، آثار آن را قبل تر از مردم در بازار حس می کنیم، اما اکنون چنین اتفاقی رخ نداده است.

این کاسب بازار بزرگ تهران می گوید: رکود همچنان هست و بسیاری از مغازه داران در برخی ساعات روز، بیکار در مغازه‌های خود می‌نشینند و منتظر هستند تا یک مشتری به آنها مراجعه کند، در حالی که در مقاطعی در سال‌های قبل، حتی کاسبان وقت خوردن یک چای را هم در روز کمتر به دست می‌آوردند تا به وقت ناهار می‌رسیدند.

به این زودی‌ها رونق اقتصادی را شاهد نخواهیم بود

یکی دیگر از کسبه بازار بزرگ رضا می گوید: توان همیشگی خرید از سوی مردم در بازار وجود ندارد و کاسبی هم رونق چندانی ندارد، این در حالی است که به ازای همین کاسبی که رونق ندارد، باید مالیات را به صورت مرتب بپردازیم و هزینه های جانبی را تحمل کنیم؛ در حالیکه دولت می گوید خروج از رکود صورت گرفته، به نظرم این طور نیست.

وی می افزاید: اکنون برخی از صاحبان مغازه که در سال‌های گذشته فعال بودند، به دلیل کسادی بازار ترجیح دادند مغازه‌های خود را بسته نگه دارند تا حداقل مالیات ندهند و پول خود را به بانک‌ها برده اند و دارند از سود آن استفاده می‌کنند. این در حالی است که به نظر نمی رسد اوضاع به این زودی ها هم به رونق اقتصادی منجر شود، چراکه پول دست مردم نیست که بخواهند خرید کنند و تولید و بازار را رونق دهند.

حال و روز بازار و البته حرف‌های فعالان اقتصادی نشانگر این است که دولت باید تمرکز بیشتری را در بخش خرد اقتصاد ایران صورت دهد و حال که دو فصل از سال را با رشد اقتصادی مثبت سپری کرده است، حداقل در ادامه راه تمرکز بیشتری بر خروج از رکود واحدهای کوچک و متوسط و بازار و اقتصاد خرد صورت دهد تا این بخش‌ها هم بر قطار رونق اقتصادی سوار شوند.