عصر تعادل - فشار مالیاتی بر موسسات غیر مجاز یا مردم؟

مردمی که سالهاست فعالیت آزاد و مجاز این موسسات را در شهرها دیده اند با مراجعه به سایت بانک مرکزی فقط اسم 4 موسسه را در لیست مجازها می بینند و با مراجعه به موسسات غیرمجاز با عباراتی مثل ما مجازیم مواجه می شوند.

این روزها مسئولان مالیاتی هم وارد میدان مقابله با موسسات غیرمجاز شده اند. به نظر می رسد آنها هم در این میدان مقابله، از میان ابزارهای مختلف خود، نگاه ویژه ای به مردم به عنوان یک ابزار دارند و تلاش می کنند با هشدار به مردم و ایجاد تقابل بین مردم و این موسسات، فشارها را بر موسسات غیرمجاز بیفزایند. مثلا اخیرا و بعد از امضای تفاهم نامه بانک مرکزی با سازمان امور مالیاتی اعلام شد از سود سپرده در این موسسات مالیات اخذ شود و حتی بعدا اعلام شد در صورت فراهم شدن اطلاعات سپرده ها، از سودهای 5 سال قبل مردم در این موسسات نیز مالیات اخذ می شود. اقداماتی که اگرچه مبنای قانونی دارد اما در ذهن مردم سوالات، ابهامات و نگرانی هایی ایجاد می کند که ضربه شدیدی به اعتماد آنها، به نهادهای اجرایی و تصمیم گیر کشور می زند .در ادامه ضمن بررسی مبانی قانونی اظهارات اخیر مسئولان سازمان امور مالیاتی، ابهامات و سوالات مردم در این خصوص را نیز طرح خواهیم کرد. ابهاماتی که سرمنشاء آن مفهوم واژه "غیر مجاز” دارند. ادعای اخذ مالیات از سپرده های 5 سال قبل مردم در این موسسات آیا نتیجه ای جز فشار روحی بر مردم دارد؟ موضوع غیرمجاز بودن این موسسات( با تمام ابهاماتی که دارد) نهایتا از دو سال قبل مطرح شده و آیا مردمی که 5 سال قبل و در موسساتی که به طور آشکار در شهرها فعالیت می کردند، سپرده گذاری کرده اند، امروز باید نگران اخذ مالیات از سپرده های 5 سال قبل خود باشند؟

ورود سازمان امور مالیاتی به گود غیرمجازها

بعد از طرح موضوع موسسات غیرمجاز و هشدارهای متعدد مسئولان بانک مرکزی به مردم در مورد مخاطرات سرمایه گذاری در این موسسات، این بانک تفاهم نامه ای با سازمان امور مالیاتی امضا کرد که به موجب آن مقرر شد این سازمان اقدام به اخذ مالیات از سود سپرده موسسات غیرمجاز بکند. در اطلاعیه رسمی بانک مرکزی در این خصوص آمده است این دو نهاد "درنظر دارند تدابیر و سیاست هایی را در مورد مؤسسات اعتباری غیرمجاز و مشتریان آن ها اعمال کنند”.بعد از آن رئیس سازمان امور مالیاتی بر اخذ مالیات از این موسسات تاکید کرد و چندی بعد، وکیلی، معاون مالیات های مستقیم این سازمان اعلام کرد این سازمان در صورت به دست آوردن اطلاعات سپرده ها مالیات را تا پنج سال قبل، از سپرده گذاران دریافت می کند.

قانون چه می گوید؟

به طور کلی سود موسسات مالی و بانک ها از پرداخت مالیات معاف است اما چنانچه در بند 2 ماده 145 قانون مالیات های مستقیم تصریح شده است این موضوع مربوط به موسسات مجاز است: ماده 145-سود دریافتی به هر عنوان در موارد زیر ازپرداخت مالیات معاف است: بند دوم: سود یا جوایز متعلق به حساب های پس انداز وسپرده های مختلف نزد بانک های ایرانی یا مؤسسات اعتباری غیر بانکی مجاز. در ماده 148 این قانون نیز که به موضوع هزینه های معاف از مالیات موسسات اشاره می کند، بر مجاز بودن موسسات مزبور تاکید شده است. البته مبنایی قانونی برای اخذ مالیات از سود سپرده های 5 سال قبل مردم در این موسسات پیدا نشده است اما احتمالا با توجه به قانونی بودن اخذ مالیات از موسسات غیرمجاز، مالیات آنها به عنوان مالیات معوق قابل اخذ خواهد بود.

در مورد اخذ مالیات از سود سپر ده هایی که بعد از تاریخ اعلام این تصمیم در این موسسات سپر ده گذاری شده اند جای بحثی وجود ندارد اما اصل حقوقی« عقاب بلا بیان » و عطف به ماسبق نشدن قوانین و آیین نامه هایی که مغایر حقوق مکتسبه افراد می باشدعلامت سوال جدی را دربرابر تصمیم اخذ مالیات از سود سپرده های 5 سال قبل قرار می دهد و این تردید را ایجاد می کند که هر نوع قرارداد ی میان افراد ممکن است در آینده با چنین بخشنامه و آیین نامه هایی موجب ضررو زیان آن ها شود که این مسئله مسلما در فضای فعالیت اقتصادی تاثیر خوشایندی نخواهد داشت. بدون شک اگر افرادی که در این موسسات سپرده گذاری کرده اند می دانستند که قرار است از سود سپرده های آنان مالیات اخذ شود قطعا در تصمیم آن ها موثر بود و چه بسا موسسات دیگری را برای سپرده گذاری انتخاب می کردند. ممکن است مسئولان محترم غیر مجاز بودن این موسسات را به عنوان دلیلی برای ایجاد نشدن هیچ حقی برای سپرده گذاران و مجوز عطف به ماسبق شدن این تصمیم عنوان کنند اما قطعا باید به این سوال پاسخ دهند چگونه موسسه ای غیر مجاز به مدت چند سال در کشور فعالیت می کند و نهادهای ذی ربط واکنشی نشان نمی دهند و یا حداقل به انتشار چند لیست و اطلاعیه در سایت خود اکتفا می کنند بماند که نقش خود بانک مرکزی در فعالیت چند ساله این موسسات آن هم به صورت غیر مجاز نیازمند پاسخگویی این نهاد سیاستگذار مالی است.

مردم چه می گویند؟

این در حالی است که مردمی که سالهاست فعالیت آزاد و مجاز این موسسات را در شهرها دیده اند با مراجعه به سایت بانک مرکزی فقط اسم 4 موسسه را در لیست مجازها می بینند و با مراجعه به موسسات غیرمجاز با عباراتی مثل ما مجازیم، چیزی به ما مبنی بر دریافت مالیات ابلاغ نشده و البته وعده سودهای بالاتر مواجه می شوند. البته این پاسخ های موسسات منطقی است چرا که آنها هم تلاش می کنند با تبلیغات و هشدارهای بانک مرکزی مقابله کنند و در این میان مردم در ابهام و نگرانی می مانند. البته مردم هم به اظهارات موسسات توجه نمی کنند اما این سوال را خواهند پرسید که چرا سازمان امور مالیاتی از 5 سال قبل به فکر اخذ مالیات و اجرایی کردن قانون نیفتاده بود؟ آیا مردم باید پیش از این سازمان بفهمند این موسسات غیرمجازند و مشمول معافیت نیستند؟

اگرچه لازم است موسسات مورداشاره هرچه سریعتر فرآیند لازم را طی کرده و تمام معیارهای موردنظر بانک مرکزی را اخذ کنند اما استفاده مکرر از عبارت مبهم غیرمجاز در مورد آنها و اعلام اخذ مالیات 5 ساله از این موسسات غیرمجاز بر سوالات و ابهامات مردم در خصوص معنای موسسه غیرمجاز می افزاید. آیا مردم باید نگران این باشند که چرا 5 سال قبل و پیش از بانک مرکزی و سازمان امور مالیاتی به غیرمجاز بودن این موسسات پی نبردند و در آنها سپرده گذاری کردند؟ مردم می پرسند اخذ مالیات از غیرمجازها درست است اما کدام غیرمجاز؟ غیرمجازی که سازمان امور مالیاتی هم به تازگی آن را شناخته است؟