حذف مجازات اعدام قاچاقچیان مواد مخدر، آری یا خیر؟

سید هادی کسایی زاده: کارشناسان می گویند، انسان ۶ هزار سال قبل به دلیل مصرف مواد مخدر اعتیاد را تجربه کرده است و امروز مواد مخدر با چرخش مالی ۱۵۰۰ میلیارد دلار در سال، بعد از تجارت نفت، توریسم و سلاح، حرف اول را می زند. هر چند که آمارها از مرگ ۲۴۳ میلیون معتاد در جهان روایت دارد اما این چالش همچنان بزرگترین چالش آدمی و دولت ها محسوب می شود.

بر اساس این گزارش مکتوبات تاریخی نشان می دهد که نخستین مخدر که همان تریاک است اولین بار توسط زکریای رازی و ابن سینا شناسایی و به عنوان دارو در درمان بیماری ها استفاده شد اما برخی هم ورود این مخدر را سوغاتی از لشکرکشی نادرشاه به هندوستان می دانند که با خود به ایران آورد. حالا این ماده مخدر از قالب تریاک عبور کرده و بعد از تولد مخدرهایی مانند حشیش، مرفین، هروئین وارد مخدرهای صنعتی آن هم از نوع نامرغوب و مخرب شده که فرد مصرف کننده را با کمی اشتباه در مصرف از پای در می آورد.

آمارها روز به روز نشان دهنده وضعیت بحرانی است یعنی اینکه اگر هرچه زودتر اقدامی اساسی انجام نشود شاید مخدرها حتی بازی سیاست را هم در دست بگیرند. اما این تمام ماجرا نیست و شاید بتوان با مشاهده و ارزیابی آمارها بیشتر به وضعیت بحرانی حوزه مواد مخدر پی برد.

نیمه اول سال ۹۴: ۱۵۰۰ مورد درگیری مسلحانه/ ۳۶۶ هزار مورد کشفیات/ کشف ۶۹ کیلوگرم مخدر در زندانها!

پرویز افشار سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر می گوید: سال ۱۳۹۴ میزان کشف مخدر مورفین ۲۷۰۰ کیلوگرم بوده که نسبت به سال گذشته کاهش یافته اما در موضوع مخدرهای حشیش و تریاک رشد ۳۰ درصدی را شاهد هستیم. همچنین در سال ۹۴ حدود ۱۲۰۰ کیلوگرم مواد محرک کشف شده و در مجموع کل کشفیات نیمه نخست سال جاری حدود ۳۶۶ هزار کیلوگرم بوده است. این آمارها در حالی است که ۶۹ کیلوگرم مواد مخدر فقط در زندانها کشف و ضبط شده است! حالا این آمارها را با ۱۵۰۰ مورد درگیری مسلحانه و تعقیب و گریز مقایسه کنید و اینکه چقدر مواد مخدر کشف نشده وارد بازار و مورد مصرف معتادان قرار گرفته است!

پزشکی قانونی: مرگ روزانه ۱۰ معتاد در کشور

از سویی دیگر آمارهای پزشکی قانونی کشور در سالهای اخیر نشان می دهد روزانه تعدادی از معتادان بر اثر سوء مصرف مواد مخدر جان خود را از دست می دهند. بر اساس این آمارها از سال ۱۳۸۳ تا سال ۱۳۹۲ (۱۰ سال) حدود ۳۹ هزار و ۴۰۶ نفر به علت سوء مصرف مواد مخدر جان خود را از دست داده اند که میانگین روزانه ۱۰ نفر را تشکیل می دهد.

معتادان ایرانی روزانه ۳۴۰ کیلوگرم شیشه مصرف می کنند

با این حال باز هم کارشناسان مخدر شیشه را یکی از پرمصرف ترین مخدر کشور می دانند به نحوی که ستاد مبارزه با مواد مخدر پیش از این اعلام کرده بود: ۳۴۵ هزار نفر در سطح کشور، ماده مخدر صنعتی شیشه مصرف می کنند و شمار معتادان به مصرف شیشه ۲۶ درصد از کل جمعیت معتادان به مواد مخدر کشور است. همچنین میزان مصرف ماده مخدر شیشه در کشور ۱۲۶ تن بوده در حالیکه میزان کشفیات این ماده مخدر صنعتی، پنج تا هشت تن است.

* رسانه ها در حال بازی با معتادان؛ قانونگذاران در حال کاهش مجازات قاچاقچیان!

عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور و رئیس ستاد مبارزه با مواد مخدر می گوید: درآمد قاچاقچیان مواد مخدر در ایران در سال، بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان است. این یعنی اینکه ایران بهشت معتادان شده و یک قاچاقچی با توجه به ریسک بالای قاچاق بدون ترس، شانس خود را برای پولدار شدن از راه ترانزیت مرگ تجربه می کند. وقتی هم از ستاد مبارزه با مواد مخدر در مورد سند ملی کاهش اعتیاد یا موضوع مبارزه بهتر در موضوع قاچاق مواد مخدر سوال می شود توپ توی زمین سایر نهادها انداخته شده و پاسخی را دریافت نمی کنیم. حالا فعلا بازی با معتادان آغاز شده و رسانه ها سرگرم جمع آوری ۵۰۰ یا ۱۰۰۰ معتاد متجاهر در شهر تهران هستند در حالی که قانونگذاران وارد موضوع کاهش مجازات قاچاقچیان بزرگ مواد مخدر شده اند!

* ۷۰ امضا برای حذف مجازات اعدام قاچاقچیان مواد مخدر

میرهادی قره‌سید رومیانی عضو هیات رئیسه کمیسیون قضایی مجلس از امضای ۷۰ نماینده پای طرحی خبر داده که اگر تصویب شود حکم اعدام از مجازات قاچاقچیان مواد مخدر حذف می شود. نمایندگان در این طرح مجازات جایگزین پیشنهاد کرده‌اند و با تصویب آن، مجازات اعدام در خصوص موادمخدر صرفا در قاچاق مسلحانه اعمال خواهد شد. بعد از تصویب این طرح زندانیانی که اکنون در زندان به سر می‌برند آزاد شده و بار سنگینی نیز از دوش قوه قضاییه برداشته خواهد شد.

* قانون فعلی: مجازات خرید و فروش و نگهداری ۳۰ گرم شیشه و ۵ کیلوگرم تریاک و مواد مخدر اعدام است

این طرح در حالی است که بر اساس مصوبه ابلاغی مجمع تشخیص مصلحت نظام در قانون مواد مخدر هرکس بیش از پنج کیلوگرم بنگ، چرس، گراس، تریاک، شیره و سوخته تریاک را وارد کشور یا از کشور صادر کند یا تولید یا توزیع یا خرید و فروش این مواد را انجام دهد به اعدام محکوم می شود. همچنین در گذشته برخی از مواد مخدر مانند حشیش و مواد مخدر صنعتی مجازات اعدام نداشت که براساس مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام هر فردی که بیش از ۳۰گرم موادمخدر از نوع حشیش یا مواد صنعتی حمل، خرید، فروش و نگهداری کند مجازاتش در حکم مجازات موادمخدر از نوع هروئین است.

* موافقان و مخالفان طرح حذف مجازات اعدام قاچاقچیان مواد مخدر در قانون

* قاضی عصمت الله جابری که به دلیل صدور ۳۵۰ حکم قصاص به «مرد اعدام ایران» مشهور است در گفتگو با مهر می گوید: از طرح بسیار خوب است و من استقبال می کنم. وقتی فقر و بیکاری گریبان جامعه را گرفته و قاچاقچیان مواد مخدر خیلی راحت در حال فروش مواد هستند چرا ما باید خودمان را قربانی کنیم و کلی هزینه برای تعاملات خود با دنیا پرداخت کنیم. بهترین راه این است که ترانزیت روانه شده به سمت ایران را به خودشان بازگردانیم.

* قاضی عزیزمحمدی که بیش از ۴۰ سال سابقه قضایی در شعبه ۷۱ دادگاه كیفری استان تهران و سابقه رسیدگی به بیش از ۴ هزار پرونده قتل در محاكم قضایی دارد در گفتگو با مهر می گوید: مگر این همه سال کشت و کشتار راه انداختیم موضوع حل شد! ما فقط در موضوع قصاص چون آیات و احکام الهی داریم باید حکم اعدام را اجرا کنیم اما در مواد مخدر الزامی ندارد. به اعتقاد من باید جلوی ورود و ترانزیت مخدر به کشور را گرفت. خودتان ببینید این همه سال اعدام کردیم اما مواد مخدر کم نشد.

* فرهاد تجری عضو کمیسیون قضایی مجلس هشتم در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: این همه سال حکم اعدام صادر کردیم و خواستیم سلامت جامعه جهانی را پیش ببریم اما همین جامعه جهانی ایران را محکوم به نقض حقوق بشر کرد. هرچند این طرح خوب است اما باید با تدابیر هوشمندانه ای جایگزین اعدام هم تعریف شود. مثلا نمی شود مجازات جایگزین حبس داد یا قاچاقچی را با پابند الکترونیکی رها کرد.

* سعید اسدی دادستان عمومی و انقلاب هرمزگان در گفتگو با مهر می گوید: اگر اعدام فقط برای قاچاقچیان مسلح مواد مخدر باشد و برای سایر قاچاقچیان بر اساس قانون، حبس ابد در نظر بگیرند خوب است اما مشکل ما تغییر حرکت قاچاقچیان است که کار خود را از خشکی به دریا منتقل کرده اند. باید تمام توان خود را از نظر قانون و اجرا بر روی مسدود کردن مرزها معطوف کنیم و مجازاتهایی هم که در نظر گرفته می شود باید پیشگیرانه باشد.

* سید مرتضی بختیاری معاون دادستان کل کشور در گفتگو با مهر می گوید: این طرح موضوعی نیست که بتوان در مورد آن اظهار نظری کوتاه کرد و قطعا نیاز به چکش کاری و بحث مفصل دارد که چقدر در پیشگیری از وقوع جرم موثر است.

* حجت الاسلام غلامحسین محسنی اژه ای معاون اول قوه قضائیه در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: من این طرح را ندیده ام و قبل از اظهار نظر باید آن را کامل مطالعه کنم.

* محمدرضا حبیبی رئیس دادگستری استان یزد در گفتگو با مهر می گوید: با توجه به تجربیات گذشته ثابت شده که هر چقدر کوتاه بیائیم و مجازات ها را تعدیل کنیم آنها جلوتر می آیند و پیشروی می کنند. این به آن دلیل است که سود آنها آنقدر زیاد بوده که حاضرند دست به هر خطری بزنند. همچنین شاهد هستیم که احکام حبس همیشه تا آخر اجرایی نشده و بر اساس رافت اسلامی و عفو هایی که به مناسبت های مختلف شامل حال زندانیان می شود مانع مجازات آنها شده است. این در حالی است که بزرگترین تولیدکننده مواد مخدر جهان یعنی افغانستان را در بیخ گوشمان داریم که با حمایت آمریکایی ها ورود مخدرهای سنتی و صنعتی به ایران را در دستور کار خود قرار داده اند. من مخالف این طرح هستم.

* دکتر فرید براتی سده معاون سابق ستاد مبارزه با مواد مخدر در گفتگو با مهر می گوید: به اعتقاد من برای بررسی باید به گذشته نگاه دقیق تری داشته باشیم. آیا با این همه مجازاتهای اعدام به نتیجه رسیده ایم؟ آیا بازدارندگی داشته است؟ این در حالی است که امسال در سال ۲۰۱۶ سازمان ملل متحد جلسه ای در خصوص مواد مخدر خواهد داشت و یکی از بحث ها در مورد آزادسازی بخشی از مواد مخدر است. حتی شنیده شده قرار است دولت ها را بر اساس کنوانسیونی از اعدام قاچاقچیان منع کنند. من در دوره اصلاحات هم مشاور ستاد مبارزه با مواد مخدر بودم و این موضوع حذف اعدام را هم پیگیری کردیم. متاسفانه برای قاچاقچی ترس اعدام ریخته و می گوید من یا می برم یا می بازم چون پول کلانی وسط است. می گویند افغانستان غول مخدر است اما سازمان ملل گفته که چندین تن کاهش تولید داشته پس مشخص است دارند برای کاهش کار می کنند. با این حال پیشنهاد من این است که اگر قرار است حبس ابد شامل حالشان شود دیگر در لیست عفو قرار نگیرند.

* بازپرس فاضل مفاخری هم در گفتگو با مهر می گوید: به غیر از موضوع قصاص که قرآن به آن تاکید کرده و همچنین بحث محاربه به سایر مجازاتهای اعدام اعتقادی ندارم. چرا که قطعا این اعدام ها بازدارنده نبوده و در قوانین ایران قوانین جزایی، سلیقه ای عمل می شود. مثلا مدتی اقتضا می کند در موضوعی این طور عمل شود و این سیاست سرکوبگرانه است در حالی که خود قاچاقچی فکر می کند که اگر این کار را انجام دهد چه رخ می دهد، چقدر زندانی می شود، چقدر جریمه می شود و آیا می تواند دوباره برگردد یا نه یعنی اینکه آن فرد محاسبه کرده و وارد میدان می شود و به نوعی ریسک هم می کند اما این محاسبه را ما نداریم. در حالی که داده های علمی و مباحث مردم شناسی و جامعه شناسی در صدور احکام و حتی تصویب قوانین لازم و ضروری است.

* سعید صفاتیان رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: اول باید سوال کنیم کجای قانون قرار است اصلاح شود؟ این قانون فعلی برای ۵ سال قبل است و در این مدت هم اصلاحی رخ نداده و حالا کارشناسان می گویند باید اعدام حذف شود. نکته دیگر اینکه در اروپا کشفیات روی کیلو است در حالی که در ایران قاچاقچیان هزاران هزار کیلو و بر اساس تن دستگیر و شناسایی می شوند پس وضعیت ایران استثنایی است. حالا با این وضعیت باید مثلا فردی که ۳۰ گرم شیشه دارد را هم اعدام کنیم؟ یا مثلا ۵ کیلو تریاک؟ وقتی به عقب نگاه می کنیم می بینیم این اعدام ها تاثیری نداشته و تا حالا هم من گزارشی از قوه قضائیه ندیدم که نشان دهد اعدام ها تاثیری داشته است چون هم درگیری های مسلحانه افزایش یافته و هم میزان کشفیات. و من موافق این هستم که اعدام باید برای شرایط خاص باشد. مثلا قاچاقچی عضو باند بزرگی است و یا مسلحانه اقدام کرده و یا اینکه جزو شبکه بین المللی قراردارد.

* انتقاد شدید رییس پلیس مبارزه با مواد مخدر نیروی انتظامی

در میان موافقان و مخالفان سرتیپ دوم پاسدارعلی مویدی رییس پلیس مبارزه با مواد مخدر نیروی انتظامی در گفتگو با خبرنگار مهر موضوع را از زاویه دیگری بیان کرد و با انتقاد شدید از طراحان حذف اعدام برای قاچاقچیان مواد مخدر گفت: برخی از آقایان در مجلس روی موضوع قانون مواد مخدر تمرکز دارند و اتفاقا موفق هم شدند تا در قانون آیین دادرسی کیفری برخی قوانین را تصویب کنند که با امنیت نظام مغایرت دارد. موضوع بحث قاچاق مواد مخدر صرفا نیست بلکه این جرمی است که جرایم دیگر از آن متاثر می شود.

وی افزود: بنده شخصا با این طرح مخالف هستم و موضوع پلیس هم همین است. مگر می شود با جرمی که با امنیت جامعه درگیر است و سلامت جامعه را به خطر می اندازد بازی کرد؟ آقایانی که حس دموکراسی شان گل کرده نگاهی به اطرافشان بیندازند و ببینند چقدر شهید در این راه داده ایم. اروپا را ببینید که برای یک قاچاق ساده چه تدابیری انجام می دهند و چه مجازاتی دارند.

رییس پلیس مبارزه با مواد مخدر نیروی انتظامی گفت: مواد مخدر و قاچاقچیان مواد مخدر سرمایه های زیادی از کشور را در خط مقدم این مبارزه و در داخل شهرها از بین برده اند. ما مسائل اساسی زیادی در کشور داریم که بلاتکلیف مانده و مساله الان این موضوع نیست. برخی افراد به دنبال منافع شخصی و اهداف مالی خودشان هستند و پلیس آمادگی دارند به صورت کارشناسی با این افراد مباحثه کند.

به گزارش خبرنگار مهر هرچند موافقان اجرای این طرح زور بیشتری دارند اما ناگفته نماند که تصویب این طرح می تواند چراغ سبزی برای قاچاقچیان مواد مخدر بوده و با تبلیغ اینکه دیگر از اعدام خبری نیست نیروی بیشتری را برای رسیدن به اهداف خود جذب کنند و آمار قاچاق بیشتر از گذشته شود چراکه هم اکنون با اینکه فرد می داند اعدام می شود وارد گود شده و قاچاق می کند حال اینکه بداند خبری از اعدام نیست .... خدا می داند!