۰
فاطمه راکعی در گفت و گو با عصر تعادل درباره چشم انداز کارهای زنان در مجلس دهم می گوید

خوف و رجای اجتماعی شدن زنان ایرانی

تاریخ انتشار
سه شنبه ۲۵ خرداد ۱۳۹۵ ساعت ۱۶:۵۶
خوف و رجای اجتماعی شدن زنان ایرانی
عصر تعادل- حضور زنان در کانون‌های متنوع و مختلف می‌تواند از جمله عواملی باشد که روند توسعه‌محور یک جامعه را تسریع بخشد و از سویی عدم ورود آنها می‌تواند به میزان قابل توجهی، این روند را با کندی قابل وصفی روبه‌رو کند. با شکل‌گیری نظام جمهوری اسلامی، یکی از موضوعاتی که نظام انقلابی نسبت به آن اهمیت می‌داد، حضور زنان در عرصه‌های تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر بود. زنان انقلابی برای حضور در نهاد قانونگذار نظام نه تنها با مخالفت مواجه نبودند، بلکه از حمایت و تشویق مراجع و روحانیون نیز برخوردار شدند. اما روند تحولات ایران به گونه‌ای پیش رفت که امکان حضور زنان در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و حتی حضور در مجلس عملاً نزول پیدا کرد. با برآمدن دولت اصلاحات، زنان توانستند پویایی لازم را در سیر تحولات جامعه به دست آورند. این روند با حضور محمود احمدی‌نژاد در جایگاه رئیس دولت‌های نهم و دهم به گسست انجامید و زنان عملاً به حالت ایستایی گذشته رجعت پیدا کردند. با دکتر فاطمه راکعی، عضو تشکل جمعیت زنان نواندیش در مورد افزایش تعداد زنان در مجلس دهم به گفت‌و‌گو نشستیم و همچنین نقبی هم به جایگاه زنان در ادوار گذشته مجلس زدیم.
 
در تاریخ بعد از انقلاب برخلاف سهم برابر زنان و مردان از صفوف راهپیمایی‌های انقلابی، سهم زنان از کرسی‌های مجلس چندان قابل توجه نبود، در این مورد چه استدلالی دارید؟
چنانکه در مجالس اول، دوم و سوم به ترتیب از میان 90، 25 و 37 نامزد زن تنها 4 نماینده به مجلس راه یافتند و این در حالی بود که شرایط حاکم بر کشور از بحران‌های سیاسی سال‌های نخست پس از انقلاب تا وقوع جنگ تحمیلی چندان فرصتی برای پیگیری مطالبات زنان از سوی این اقلیت زنانه مجلس باقی نمی‌گذاشت. با وجود این تصویب فصل مربوط به زنان در قانون کار به دلیل اشکالات شورای نگهبان و امتناع مجلس از اصلاح آن، در 26 آبان 1369 به تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام رسید.
 
خبرهای زیادی در مورد اینکه مجلس دهم رکورد تعداد حضور زنان را شکسته است، به بیرون درز شد، این رکورد قبلاً در اختیار مجلس پنجم بود که یک اتفاق کوتاه مدت بود؛ این روند در مجلس پنجم به چه صورتی به وقوع پیوست؟
در مجلس چهارم بود که تعداد زنان با 100 درصد افزایش به 9 نفر رسید و همین افزایش تعداد بود که به آنها اعتماد به نفس مطرح کردن ضرورت تشکیل کمیسیون زنان را بخشید. هرچند چنانکه پیش بینی می‌شد این طرح با مخالفت‌های مبتنی بر اینکه نباید مسائل زنان را از بقیه جدا کرد، مواجه شد. اما وقتی عدد کرسی زنان در مجلس پنجم به 14 رسید و آن مجلس برای بیش از دو دهه به رکوردداری خود از نظر تعداد زنان راه یافته به مجلس ادامه داد، طبیعی بود که ایده تشکیل کمیسیون زنان امکان تحقق یابد. کمیسیونی که عمری 4 ساله داشت و در مجلس ششم با تلفیق در کمیسیون اجتماعی جای خود را به تشکیل فراکسیون زنان در مجلس شورای اسلامی داد.
 
مجلس ششم رکورد طرح موضوعات بحث‌برانگیز مطرح در حوزه زنان و کودکان را به خود اختصاص دادند، با این ادله موافق هستید؟
بله کاملاً درست است؛ نمایندگان زن در مجلس ششم تعداد کمی داشتند، اما رکورد طرح موضوعات بحث برانگیز مطرح در حوزه زنان و کودکان را به خود اختصاص دادند،  طرح الحاق ایران به کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان، بازبینی قانون ممنوعیت اعزام دختران به خارج از کشور، برابری دیه مرد و زن و اطلاق تابعیت زنان ایرانی به همسرانشان تنها تعدادی از این مباحث بحث برانگیز بود که اغلب یا به نتیجه نمی‌رسید یا در مسیر ایراداتی بود که از سوی شورای نگهبان بر طرح وارد دانسته می شد و در نهایت به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع داده و دچار تغییراتی می شد که آن را با خواسته اولیه طراحان طرح به میزان قابل توجهی متفاوت می کرد. با این حال برخی مصوبات مجلس ششم در حوزه زنان و کودکان مصوبات پیش رویی بود که به قانون نیز تبدیل شد.
 
ادوار هفتم، هشتم و مخصوصاً نهم، تعداد حضور زنان و همچنین قدرت فراکسیونی آنها کاملاً نزول پیدا کرد، در مورد ابعاد و روند حضور زنان در این مجالس نظر شما چیست؟
از مجلس هفتم به بعد رویکرد نمایندگان زن حاضر در مجلس تغییر یافت. در مجالس هفتم تا نهم نمایندگان زن نه تنها قدرت و انسجام فراکسیونی خود را برای پیگیری مطالبات واقعی زنان از دست دادند که در برخی موارد پیگیر تصویب مصوباتی شدند که در تعارض با خواست اکثریت زنان جامعه قرار داشت. لایحه مناقشه برانگیز «حمایت از خانواده» که در یکی از مواد آن به مردان اجازه داده می شد بدون رضایت همسر اول ازدواج مجدد داشته باشند، در حالی از طرف قوه قضائیه و دولت نهم به مجلس ارائه شد که نمایندگان زن در مجلس هفتم اقدامی برای اصلاح آن انجام ندادند و در مجلس هشتم با تصویب آن همراهی کردند. افول کیفی و کمی نمایندگی زنان اما در مجلس نهم به اوج رسید، مشارکت پایین زنان نماینده در فراکسیون ها و نقش کمرنگ آنها در پیشبرد مباحث مجلس تا آنجا بود که براساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس، از نطق های پیش از دستور از 9 زن نماینده تنها سه نفر از آنها نطق کرده اند که در مجموع آمار 7 نطق پیش از دستور را رقم زده اند و حضور در حاشیه خود را در خالی از معنا شدن فراکسیون زنان مجلس نیز بروز داد و فراکسیون عملاً در دو سال آخر عمر مجلس نهم به حالت تعطیل درآمد و این در حالی بود که برخلاف ادوار گذشته، این فراکسیون که همه زنان نماینده در آن حضور داشتند 2 نفر از زنان در این دوره حاضر به عضویت در این فراکسیون نشدند و به تعبیری مهر تأیید بر سخنان یکی از زنان فعال سیاسی زدند که در تشریح عملکرد زنان در ادوار اخیر مجلس گفته بود: «حضور زنان در مجلس به حضوری تزئینی و دکوری تبدیل شده و متأسفانه زنان مجلس هیچ تلاشی برای تغییر وضعیت زنان جامعه انجام نداده اند.»
 
در مورد انتخابات مجلس دهم و فروغ زنان در این مجلس نظر شما چیست، به نظر شما این روند می‌تواند نقطه عطفی در راه استیفای حق و حقوق زنان از معبر نهاد پارلمانی باشد؟
اما نقطه مثبت این دوران رخوت، اهمیت یافتن بیشتر موضوع کمیت و کیفیت حضور زنان در مجلس دهم بود. چنانکه جامعه زنان در قدم اول فراخوان‌هایی را با هدف «تغییر چهره مردانه مجلس» تشکیل دادند که در قدم اول با ثبت نام هزار و 243 زن برای نامزدی در انتخابات مجلس دهم که حکایت از رشد نزدیک به 300 درصدی آمار زنان ثبت نام کننده نسبت به دوره قبل داشت، پاسخ گرفت. پس از آن اگر چه بیش از 60 درصد زنان با رد صلاحیت شورای نگهبان مواجه شدند، اما در نهایت مجلس دهم با انتخاب 17 نماینده زن (بدون در نظر گرفتن مینو خالقی منتخب مردم اصفهان) رکورددار مجالس شورای اسلامی از این منظر شد. رکوردی که حالا سبب شده است زنان نه تنها به تشکیل فراکسیونی قوی امیدوار باشند که حتی در قدمی رو به جلو از ضرورت تشکیل کمیسیون زنان و خانواده برای پاسخگویی بیشتر به مطالبات در مجلس دهم دفاع کنند. ایده‌ای که افزایش تعداد زنان و نیز فرصت بهره‌گیری از همراهی نمایندگان مرد معتقد به پیگیری حقوق نیمه خاموش جامعه آن را قابل دفاع کرده است. وجه دیگر آنچه زنان را به مجلس دهم بیش از پیش امیدوار کرده است، حضور نیروهای تازه نفس سیاسی و فعالان زن جوانی است که اکثریت زنان منتخب را تشکیل داده اند.
 
در همین سه دوره زنان راه به مجلس تغییر پیدا نکرد و تقریباً همان چهره‌ها در مجالس بعدی تکرار شدند، این روند را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بله همین‌طور بود؛ در مجالس هفتم تا نهم نام معدودی از فعالان زن اصولگرا در زمره منتخبان مجلس تکرار می‌شد و تغییری در رویکردها پدید نمی‌آمد. با این حال این نقطه مثبت را می توان با کمی بدبینی به عنوان پاشنه آشیل زنان در مجلس آتی قلمداد کرد؛ تجربه کم نمایندگی و تنوع کم از منظر گرایشات سیاسی. زیرا جز سهیلا جلودارزاده نماینده منتخب تهران، دیگر زنان منتخب با وجود تجارب اجرایی و دانشگاهی خود برای نخستین بار است که در نهاد قانونگذاری کشور ایفای نقش می‌کنند.
 
نقش زنان راه یافته به مجلس دهم را در چه منظومه‌ای دارای اهمیت می‌دانید؟
برخلاف سه دوره گذشته مجلس که قریب به اتفاق زنان مجلس در زمره چهره‌های اصولگرا به شمار می‌آمدند، این بار این زنان منتسب به جریان اصلاح طلب و اعتدالگرا هستند که بر کرسی‌های مجلس تکیه می‌زنند و این دو واقعیتی است که بسیاری امیدوارند فراکسیون زنان مجلس دهم بر خلاف اسلاف خود، آن را از طریق تعامل بیشتر با زنان فعال سیاسی و اجتماعی جریان های مختلف خارج از مجلس جبران کنند.
کد مطلب : ۷۷۱۲۸
ارسال نظر
نام شما

آدرس ايميل شما
نظر شما

کلام امیر
لَا غِنَى كَالْعَقْلِ، وَ لَا فَقْرَ كَالْجَهْلِ، وَ لَا مِيرَاثَ كَالْأَدَبِ، وَ لَا ظَهِيرَ كَالْمُشَاوَرَةِ.

امام(عليه السلام) فرمود: هيچ ثروتى چون عقل، و هيچ فقرى چون نادانى نيست. هيچ ارثى چون ادب، و هيچ پشتيبانى چون مشورت نيست.