بودجه کشور چگونه تهیه می شود؟

 لايحه بودجه سندي است كه پيش بيني دولت از منابع و مصارف دولت را در طول سال مالي نشان داده و به تصويب مجلس مي رسد. لايحه بودجه سال 96 نيز يكشنبه هفته گذشته توسط دولت جهت بررسي به مجلس ارائه شد. از آنجا كه لايحه بودجه به تفصيل منابع و مصارف مختلف دولت را ارائه داده است، داراي جزئيات و ابعاد مختلفي است. اين جزئيات از آنجا حائز اهميت هستند كه برنامه دولت براي جمع آوري منابع از حوزه هاي مختلف و همچنين نحوه مصرف آنها را در حوزه هاي مختلف نشان مي دهند. در اين نوشته به ارقام كلي لايحه بودجه 96 مي پردازيم.
 
با توجه به ارقام جدول، مشخص مي‌شود كه درآمدهاي (غيرنفتي) دولت حدود 76 هزار ميليارد تومان از هزينه هاي جاري دولت كمتر است. و همانطور كه ديده مي شود، اين كسري قرار است از محل مازاد درآمدهاي واگذاري دارايي‌هاي سرمايه‌اي (53 هزار ميليارد تومان) و مازاد استقراض دولت (23 هزار ميليارد تومان) تامين شود.
   نحوه تنظيم جداول بودجه در ايران به گونه‌ايست كه در ظاهر بودجه تراز نشان داده مي شود اما در واقع، اينگونه نيست.

براي محاسبه كسري بودجه مهم است كه آيا نفت را جزء «منابعي كه دولت مجاز است از آنها استفاده كند» در نظر بگيريم يا خير. به عبارت بهتر كسري بودجه بدون نفت و با نفت متفاوت هستند.

كسري بودجه با نفت: در اين صورت با در نظر گرفتن منابع نفتي، كسري بودجه دولت همان تفاوت واگذاري‌ها و تملك دارايي‌هاي مالي خواهد بود (23=21-44).  يعني كسري بودجه با نفت سال 96 معادل 23 هزار ميليارد تومان است. به عبارت ديگر، اگر همه منابعي كه دولت از محل ماليات و نفت و ساير رديفهاي جزئي تر پيش بيني كرده، محقق شوند، باز هم دولت 23 هزار ميليارد تومان كسري دارد كه قرار است آن را از محل استقراض و انتشار اوراق پوشش دهد.
   در صورتي كه كسري بودجه بدون نفت را معيار قرار دهيم، حدود 43 درصد از بودجه عمومي دچار كسري خواهد بود. مفهوم اين كسري آن است كه 43% از بودجه عمومي دولت يا با منابع زيرزميني يا با قرض از مردم پوشش داده خواهد شد و دولت صرفا 57% از مخارج خود را با درآمدهاي خود پوشش مي دهد. 

نكته بسيار مهم آن است كه به دليل نحوه غيراصولي تنظيم لايحه بودجه، كسري واقعي بيش از رقم مذكور است كه تحليل آن در آينده ارائه خواهد شد.