نگاه اقتصادي به كولبري

به گزارش «عصر تعادل»،‌ معصومه آقاپور نماینده مجلس در یادداشتی نوشت: در سال‌هاي اخير صحبت‌هاي بسياري از عملكرد دولت و مجلس براي بهبود زندگي كولبران مطرح مي‌شود. بسياري معتقدند عملكرد قابل دفاعي در قبال اين افراد نداشته‌ايم و بيشتر سياست‌هاي ما نتيجه‌اي در بر نداشتند. در سال‌هاي اخير مجلس براي حل اين معضل بر مواردي همچون محروميت‌زدايي‌، ارايه تسهيلات مالي، وام‌هاي خود اشتغالي در استان‌هاي مرزي‌ و بهبود شرايط كسب و كار تاكيد بسيار داشته است. اما در عمل مي‌دانيم كه با همه قوانيني كه براي رفع موانع توليد يا محروميت‌زدايي از اين استان‌ها درنظر گرفته شده، متاسفانه ارزيابي‌هاي مثبتي از واقعيت جامعه نسبت به اين گام‌هاي برداشته شده وجود ندارد. چرا كه همكاري مردم، بخش خصوصي و دولت براي كاهش كولبري نياز است. اما سوال اصلي پيش از هر اقدامي اين است كه چرا تجار و كولبران با وجود مخاطراتي كه اين كار دارد، باز هم نسبت به اين كار مبادرت مي‌ورزند؟ به نظر بنده پاسخ اين سوال را بايد در دو مورد جست‌وجو كرد. چالش اول از تاجري شروع مي‌شود كه مي‌خواهد كالايش اين مدلي وارد كشور شود. وقتي تاجر درصدد واردات كالايش از گمرك باشد، فعاليت‌هاي قاچاق و كولبران به‌شدت كاهش مي‌يابد. افزايش كولبري و فعاليت‌هاي غيررسمي به معني بي‌توجهي به نياز تاجران در داخل كشور و افزايش قوانين دست و پا گير است. با وجود اينكه واردات كالا از طريق قاچاق علاوه بر هزينه‌هاي جانبي‌، ريسك‌هاي بالايي مانند مرگ و مير كولبران نيز دارد، اما بايد به دنبال سر منشأ اين اتفاقات بود. مهم‌ترين دليل گرايش تاجران به واردات كالا يا مواد اوليه قاچاق، قوانين سختگيرانه در گمرك است. حال سوال در اين است كه چرا در گمرك قوانين سختگيرانه وجود دارد؟ بخشي از آن به دليل نمايندگان مجلس است كه به عنوان مثال مي‌خواهند ورود كالاي قاچاق به كشور را به صفر برسانند اما به جاي آنكه قوانين نظارتي در گمرك افزايش يابد، عملا قوانيني به تصويب مي‌رسد كه پيچ و خم سفارش و ترخيص كالا را با مشكلات عديده‌اي مواجه مي‌كند. اين قوانين باعث مي‌شود كه تاجر به سمت واردات كالاي قاچاق برود. چندي پيش با يك توليدكننده پوشاك ملاقاتي داشتم. او چند ماه پيش و قبل از شروع فصل تابستان، پارچه مناسب آن فصل را سفارش داده بود اما به دليل موانع تجاري بيش از 5 ماه در گمرك معطل مانده بود و زماني ترخيص شد كه فصل توليد پوشاك مناسب تابستان گذشته بود. بنابراين توليدكننده براي توليد پوشاك فصول بعد به سمت واردات پارچه توسط كولبران روي آورد.

اين در حالي است كه واردكننده پارچه به دليل مسدود بودن واحدهاي توليدي، كم بودن تنوع توليد و پايين بودن تكنولوژي توليد پارچه نتوانست از واحدهاي داخلي پارچه بخرد. مورد دوم در گرايش كولبران به انجام كار، بحث توليد كالاها در داخل است كه در مواردي نسبت به كالاي مشابه خارجي علاوه بر كيفيت پايين، قيمت بالايي نيز دارد. به همين دليل افراد ترجيح مي‌دهند كه كالاي مشابه خارجي آن را به كشور وارد كنند. اما مورد مهم‌تر اينكه براي محروميت‌زدايي مناطق محروم چه كارهايي بايد صورت گيرد؟ اگر اين بخش‌ها تبديل به منطقه آزاد شود سبب ورود سرمايه‌گذاران خواهد شد، آيا كولبران جذب فعاليت‌هاي اقتصادي نمي‌شوند؟ چرا در مناطق آزادي مانند كيش و چابهار كولبري وجود ندارد؟ راهكار موثر براي پايان دادن به فعاليت‌هاي پر مخاطره‌اي همچون كولبري اصلاح قوانين و آيين‌نامه‌هاي اجرايي دولت در گمرك است. از طرف ديگر اين مناطق بايد به مناطق آزاد تبديل شوند. در غير اين صورت اين افراد نمي‌توانند به خوبي زندگي كنند.