حضور بيسابقه زنان در اعتراضات جهاني 2019
زنان در خط مقدم تغییر
تاریخ انتشار
چهارشنبه ۴ دی ۱۳۹۸ ساعت ۱۰:۲۱
به گزارش «عصر تعادل»،اعتراضات يکي از برجستهترين رويدادها در آخرين سال از دهه دوم قرن 21 بودند. از آمريکا تا شرق آسيا، مشکلات اقتصادي، فساد گسترده سياسي و نابرابريهاي اجتماعي مردم را به خيابانها کشاند و در بسياري از کشورها از جمله در عراق، لبنان، سودان و الجزاير رهبران سياسي را مجبور به کنارهگيري کرد. جداي از تغيير سران حکومتي، اين اعتراضات هنوز به اهداف خود براي اجراي اصلاحات گسترده دست نيافتهاند با اين حال، اين به آبوآتشزدنها دستاورد بزرگي داشت؛ حضور زنان در همه اين اعتراضات نه فقط گسترده و بيسابقه بود، بلکه آنها حالا در قامت رهبر معترضان حاضر شدهاند.
در سودان اين آلا صلاح، دانشجوي 22ساله سوداني بود که با ايستادنش روي ماشين و خواندن آوازي اعتراضي، اميد تغيير را در دل بسياري از هموطنانش زنده نگه داشت. عکس او در رداي سفيدش در حالي که دستش را به سوي جمعيت گرفته حالا نماد اعتراضات سودان شده است؛ اعتراضاتي که به برکناري عمر البشير، ديکتاتور پير سودان، ختم شد.
در لبنان، زنان با برگزاري تظاهرات صلح ماهيت اعتراضات را تغيير دادند و کمک کردند درگيري در اعتراضات جايش را به اعتراضات همراه با موسيقي و آواز دهد؛ اعتراضاتي که تصاوير آن در شبکههاي مجازي دست به دست شد و خشم همراه با شادي و اميدش همه را شوکه کرد. حضور زنان در اعتراضات لبنان باعث شد تخريب اموال عمومي کمتر شود و اعتراض، مدني پيش رود. نقش زنان در اعتراضات لبنان، الهامبخش زنان در ديگر کشورهاي عربي بود.
پس از آنها، زنان در عراق اول روي ديوارهاي بغداد نقش زدند. ديوار پنجکيلومتري بغداد پر شد از نقش زناني که با طراحيهايشان به ميدان آمده بودند. ادامه اعتراضات در عراق به زنان اين فرصت را داد تا تجمعات خود را تشکيل دهند، هويت مليشان را بازيابي و تاريخ را آنطور که ميتوانند بازنويسي کنند. تا پيش از اين جنبشهاي سياسي که اعتراضات را رهبري ميکردند اجازه حضور زنان در تجمعات را نميدادند اما از اکتبر 2019، نبودن چارچوب سياسي براي اعتراضات به آنها اجازه داد تا براي کشورشان کاري کنند.
وقتي عبدالعزيز بوتفليقه که 20 سال در الجزاير با اسم رئيسجمهور حکومت کرد، هشتم ماه مارس همزمان با روز جهاني زن، کمپينش براي حضور دوباره در انتخابات را راه انداخت، اين زنان الجزايري بودند که خيابانها را بستند و آنقدر شعار دادند «تظاهرات 20ميليوني» که کمي بعد دهها هزار نفر از مردم اين کشور به اعتراضات پيوستند. زبيده عسول، از فعالان زنان الجزايري، بلافاصله جنبش «مواطنه» را به راه انداخت و به همه اين اميد را داد که ميتوان شرايط را تغيير داد؛ چند ماه بعد بوتفليقه نامزدياش را پس گرفت و الجزاير هم اگرچه هنوز راه زيادي تا اجراي اصلاحات دارد اما آرام شد.
کمي آنسوتر، در هند اصلاح لايحه شهروندي، مردم را به خيابانها آورد اما اکنون اين زنان هستند که اعتراضات را رهبري ميکنند. آنها حتي جداگانه، بدون حضور مردها تجمعاتشان را مديريت ميکنند و ميگويند: ما براي آينده به خيابانها آمدهايم. در غزه درست پشت فنسهايي که يک طرفش نيروهاي اسرائيلي ايستادهاند، زنان جوان با صورتهاي پوشيده مردان را پشت سر گذاشته و در خط مقدم اعتراض ايستادهاند. آنها ميگويند احتمال اينکه به زنان تيراندازي شود، کمتر است پس زنان جلو ميايستند و در حالي که از سنگ، تنها سلاحشان استفاده ميکنند، مردان را هم پوشش ميدهند. حضور زنان در اين درگيريها تا پيش از اين براي بسياري از اهالي غزه عجيب بود اما حالا که زنان پايشان به ميدان باز شده، به نظر ميرسد جامعه پذيرفته است جنگ، جنگ همه آنهاست و زنان نه تنها جزئي از آن هستند بلکه حالا رديف اول اعتراضات را رهبري ميکنند.
در اروپا، استقامت دختري نوجوان، جهان را به واکنش واداشت. گرتا تونبرگ، نوجوان 16ساله سوئدي، مبارزهاش براي طبيعت را سال گذشته با ايستادن در مقابل پارلمان کشورش آغاز کرد در حالي که روي پلاکارد در دستش نوشته بود: اعتصاب مدرسه براي آبوهوا. مقاومت چندماهه گرتا دانشآموزان ديگر را اول در سوئد و بعد در سراسر جهان به خيابان کشاند.
حتي اگر هيچ کدام از اين اعتراضات به اهداف سياسي خود نرسيده باشند، اين زنان توانستهاند سقف حضور اجتماعيشان را نه تنها براي خودشان بلکه احتمالا براي گروههاي ديگري که به حاشيه رانده شدهاند، بالا ببرند. زنان با حضور در صف اول به ماهيت و مسير اعتراضات شکل جديد دادهاند و با حضور پررنگ زنان بهويژه نقش مديريتگونه آنها در شبکههاي مجازي، افراد بيشتري براي پيوستن به اعتراضات راغب ميشوند. نيروهاي امنيتي در مقابل زنان احتمالا ترجيح ميدهند کمتر از خشونت و زور استفاده کنند و شجاعت همين زنان که شايد مدتهاست در ميان مردان معترض ديده نميشود، در کنار تعداد بالاي آنها فشار را بر مقامات سياسي براي تصميمگيري افزايش ميدهد. زنان در کشورهاي پيشرفتهتر سالهاست رهبران ملي هستند، حالا تجربيات سال 2019 شايد براي زنان کشورهايي که توسعه سياسي کمتري داشتهاند، پنجرهاي جديد باز کرده باشد.
در سودان اين آلا صلاح، دانشجوي 22ساله سوداني بود که با ايستادنش روي ماشين و خواندن آوازي اعتراضي، اميد تغيير را در دل بسياري از هموطنانش زنده نگه داشت. عکس او در رداي سفيدش در حالي که دستش را به سوي جمعيت گرفته حالا نماد اعتراضات سودان شده است؛ اعتراضاتي که به برکناري عمر البشير، ديکتاتور پير سودان، ختم شد.
در لبنان، زنان با برگزاري تظاهرات صلح ماهيت اعتراضات را تغيير دادند و کمک کردند درگيري در اعتراضات جايش را به اعتراضات همراه با موسيقي و آواز دهد؛ اعتراضاتي که تصاوير آن در شبکههاي مجازي دست به دست شد و خشم همراه با شادي و اميدش همه را شوکه کرد. حضور زنان در اعتراضات لبنان باعث شد تخريب اموال عمومي کمتر شود و اعتراض، مدني پيش رود. نقش زنان در اعتراضات لبنان، الهامبخش زنان در ديگر کشورهاي عربي بود.
پس از آنها، زنان در عراق اول روي ديوارهاي بغداد نقش زدند. ديوار پنجکيلومتري بغداد پر شد از نقش زناني که با طراحيهايشان به ميدان آمده بودند. ادامه اعتراضات در عراق به زنان اين فرصت را داد تا تجمعات خود را تشکيل دهند، هويت مليشان را بازيابي و تاريخ را آنطور که ميتوانند بازنويسي کنند. تا پيش از اين جنبشهاي سياسي که اعتراضات را رهبري ميکردند اجازه حضور زنان در تجمعات را نميدادند اما از اکتبر 2019، نبودن چارچوب سياسي براي اعتراضات به آنها اجازه داد تا براي کشورشان کاري کنند.
وقتي عبدالعزيز بوتفليقه که 20 سال در الجزاير با اسم رئيسجمهور حکومت کرد، هشتم ماه مارس همزمان با روز جهاني زن، کمپينش براي حضور دوباره در انتخابات را راه انداخت، اين زنان الجزايري بودند که خيابانها را بستند و آنقدر شعار دادند «تظاهرات 20ميليوني» که کمي بعد دهها هزار نفر از مردم اين کشور به اعتراضات پيوستند. زبيده عسول، از فعالان زنان الجزايري، بلافاصله جنبش «مواطنه» را به راه انداخت و به همه اين اميد را داد که ميتوان شرايط را تغيير داد؛ چند ماه بعد بوتفليقه نامزدياش را پس گرفت و الجزاير هم اگرچه هنوز راه زيادي تا اجراي اصلاحات دارد اما آرام شد.
کمي آنسوتر، در هند اصلاح لايحه شهروندي، مردم را به خيابانها آورد اما اکنون اين زنان هستند که اعتراضات را رهبري ميکنند. آنها حتي جداگانه، بدون حضور مردها تجمعاتشان را مديريت ميکنند و ميگويند: ما براي آينده به خيابانها آمدهايم. در غزه درست پشت فنسهايي که يک طرفش نيروهاي اسرائيلي ايستادهاند، زنان جوان با صورتهاي پوشيده مردان را پشت سر گذاشته و در خط مقدم اعتراض ايستادهاند. آنها ميگويند احتمال اينکه به زنان تيراندازي شود، کمتر است پس زنان جلو ميايستند و در حالي که از سنگ، تنها سلاحشان استفاده ميکنند، مردان را هم پوشش ميدهند. حضور زنان در اين درگيريها تا پيش از اين براي بسياري از اهالي غزه عجيب بود اما حالا که زنان پايشان به ميدان باز شده، به نظر ميرسد جامعه پذيرفته است جنگ، جنگ همه آنهاست و زنان نه تنها جزئي از آن هستند بلکه حالا رديف اول اعتراضات را رهبري ميکنند.
در اروپا، استقامت دختري نوجوان، جهان را به واکنش واداشت. گرتا تونبرگ، نوجوان 16ساله سوئدي، مبارزهاش براي طبيعت را سال گذشته با ايستادن در مقابل پارلمان کشورش آغاز کرد در حالي که روي پلاکارد در دستش نوشته بود: اعتصاب مدرسه براي آبوهوا. مقاومت چندماهه گرتا دانشآموزان ديگر را اول در سوئد و بعد در سراسر جهان به خيابان کشاند.
حتي اگر هيچ کدام از اين اعتراضات به اهداف سياسي خود نرسيده باشند، اين زنان توانستهاند سقف حضور اجتماعيشان را نه تنها براي خودشان بلکه احتمالا براي گروههاي ديگري که به حاشيه رانده شدهاند، بالا ببرند. زنان با حضور در صف اول به ماهيت و مسير اعتراضات شکل جديد دادهاند و با حضور پررنگ زنان بهويژه نقش مديريتگونه آنها در شبکههاي مجازي، افراد بيشتري براي پيوستن به اعتراضات راغب ميشوند. نيروهاي امنيتي در مقابل زنان احتمالا ترجيح ميدهند کمتر از خشونت و زور استفاده کنند و شجاعت همين زنان که شايد مدتهاست در ميان مردان معترض ديده نميشود، در کنار تعداد بالاي آنها فشار را بر مقامات سياسي براي تصميمگيري افزايش ميدهد. زنان در کشورهاي پيشرفتهتر سالهاست رهبران ملي هستند، حالا تجربيات سال 2019 شايد براي زنان کشورهايي که توسعه سياسي کمتري داشتهاند، پنجرهاي جديد باز کرده باشد.
مرجع : روزنامه شرق