ضراب و وزرا آزاد، روزنامهنگاران در زندان
پسلرزههای افشای فساد گسترده مالی میان مسئولان ارشد ترکیه با گذشت یک سال از آن همچنان ادامه دارد و حالا کسانی که سال گذشته در مظان اتهام قرار داشتند، با اقداماتی چون دستگیری چند افسر ارشد پلیس ترکیه و بازداشت دهها روزنامهنگار مخالف این کشور قصد انتقامجویی از کسانی را دارند که سال گذشته در این برهه دست به افشاگری زدند.
هر چند این ماجرا با تبرئه اطرافیان اردوغان و رضا ضراب، متهم اصلی پرونده فساد مالی خاتمه یافت، اما حزب عدالت و توسعه بزرگترین بحران سالهای اخیر را پشت سر گذاشت.
اما این فساد مالی به نوعی با ایران هم گره خورد. افکار عمومی در کشور نیز اخبار این پرونده را به شدت دنبال میکردند. در این میان نام دو تاجر ایرانی به نامهای بابک زنجانی و رضا ضراب به عنوان متهمان در این فساد دهها میلیارد یورویی مطرح شد. بابک زنجانی در ایران چهره شناختهشدهای است و رضا ضراب شهرتش در ترکیه را مدیون همسر خوانندهاش، ابرو گوندش و البته ثروت افسانهای وی است.
ضراب به سه وزیر دولت اردوغان رشوههای میلیون دلاری پرداخت کرده بود، در حالی که در ایران از او به عنوان همکار بابک زنجانی میلیاردر موبور ایرانی نیز یاد میشد. اتهام اصلی ضراب پولشویی و قاچاق طلا بود.
رضا ضراب در مجموع به سه وزیر و مدیرعامل بانک هالک ترکیه 137 میلیون لیر ترک پرداخت کرده بود. ظفر چاغلایان وزیر اقتصاد 110 میلیون لیر، معمر گولر وزیر کشور 20 میلیون لیر و اگمن باغیش وزیر امور اروپای ترکیه 7 میلیون لیر رشوه دریافت کردهاند.
او علاوه بر انتقال پول به ایران، به پرداخت رشوه به نزدیکان اعضای دولت ترکیه برای تسهیل سرمایهگذاری و تسریع در روند دریافت تابعیت ترکیه برای خود و نزدیکانش متهم است. پس از بازداشت ضراب چندین مقام ارشد و میانی پلیس ترکیه از کار برکنار شدند. همچنین تعدادی از ماموران دادستانی و چند قاضی برجسته نیز از سمتهایشان کنار رفتند.
24 نفر دیگر از جمله پسر معمر گولر وزیر کشور ترکیه، پسر ظفر چاقلایان وزیر اقتصاد و رئیس بانک دولتی «هالک بانک» در ارتباط با رسوایی مالی گسترده در این کشور بازداشت شدند. پلیس ترکیه پس از تفتیش خانه سلیمان آصلان مدیرعامل هالک بانک 4.5 میلیون دلار در جعبههای کفشی که او در خانهاش داشت یافت. او این مبالغ را در داخل جعبههای کفش در گوشه و کنار خانه خود پنهان کرده بود.
ضراب در اعترافهای خود بابک زنجانی میلیاردر ایرانی را رئیس خود معرفی کرد. زنجانی نیز این موضوع را تکذیب کرد. رجب طیب اردوغان که سال گذشته در کسوت نخستوزیر این کشور قرار داشت، در پاسخ به اتهامهای مطرح شده از ضراب به نیکی و خوبی یاد کرد و او را «خیر» نامید. اردوغان همواره اتهام فساد اقتصادی را توطئه دشمن میخواند و انگشت اتهام را به سمت کشورهای خارجی از جمله آمریکا میگیرد.
اردوغان با رضا ضراب روابط خانوادگی داشت. در تصویر زیر امینه اردوغان، همسر رجب طیب اردوغان در کنار تاجر ایرانی رضا ضراب و همسرش ابرو گندوش در مراسم افتتاح مدرسه ای در استانبول دیده میشود. این عکس متعلق به 31 اکتبر سال گذشته است.
بازداشت رضا ضراب در ترکیه بلافاصله همزمان با بازداشت بابک زنجانی در ایران شد. اخبار فساد اقتصادی دولت اردوغان، در ایران نیز دنبال میشد. علت پیگیری این خبر ایرانیالاصل بودن رضا ضراب متهم اصلی پرونده فساد اقتصادی در ترکیه بود.
در همین ارتباط رسانههای ترکیه از همکاری این دو فرد نوشتند. زنجانی در حال حاضر به دلیل عدم پرداخت میلیاردها دلار پول نفت به خزانه همچنان در زندان اوین است و قرار است پرونده او بهزودی به دادگاه برود. همچنین هیاتی در ایران برای بررسی اموال ضراب و بابک زنجانی به ترکیه رفته و یک نماینده مجلس نیز پیشتر از احتمال احضار ضراب به ایران و بررسی قضایی پرونده او خبر داده است.
حال با گذشت یک سال از آن افشاگریها، رسانههای ترک که در آن روزها از ضراب و زنجانی و همکاری این دو میگفتند، مورد غصب اردوغان قرار گرفتهاند و برخی از آن روزنامهنگاران اکنون در بازداشت به سر میبرند.
افشاگریهای روزنامه تودی زمان از هدیههای ضراب به وزرای اردوغان
علی اوزگوندوز معاون حزب جمهوری خلق که یکی از اعضای کمیسیون رسیدگی به اتهامات مطرح شده مرتبط با فساد مالی علیه وزرای پیشین دولت اردوغان بود، سال گذشته به روزنامه تودی زمان گفته بود: ظفر چاغلایان وزیر پیشین اقتصاد دولت ترکیه الماسی چهار میلیون لیرهای و پنج ساعت لوکس از رضا ضراب بازرگان ایرانیالاصل و متهم پیشین پرونده فساد مالی رشوه دریافت کرده است.
روزنامه تودی زمان با اشاره به جزئیاتی از رشوهگیری وزرای پیشین دولت اردوغان از ضراب می نویسد: به گفته معاون حزب جمهوری خلق، چاغلایان در حدود 115 میلیون لیره رشوه از ضراب دریافت کرده است. او همچنین هدایایی گرانقیمتی از ضراب گرفته که از جمله آنها می توان به الماسی به ارزش 4.3 میلیون لیره و پنج ساعت به قیمت حدودا 60 هزار دلار است. پیشتر گزارش شده بود که چاغلایان ساعتی به ارزش 300 هزار فرانک سوئیس (700 هزار لیره) را از ضراب دریافت کرده است. البته چاغلایان ادعای مطرح شده درباره دریافت ساعت از ضراب به عنوان رشوه را تکذیب کرد.
رابطه رضا ضراب و وزیر سابق کشور ترکیه
این روزنامه در ادامه افشاگریهای خود یک فایل صوتی در شبکههای اینترنتی منتشر کرد که نشان میداد رضا ضراب بازرگان ایرانی از معمر گولر، وزیر کشور ترکیه خواسته بود تا یک افسر پلیس را از کار برکنار کند.
جزئیات افشاشده مکالمات صورت گرفته میان ضراب و گولر نشان میدهد که آن دو همکاری نزدیکی با یکدیگر داشتهاند. وزیر کشور پیشین ترکیه طبق این جزئیات در اعطای شهروندی ترکیه به چندین عضو خانواده بازرگان ایرانی نقش داشته است.
ضراب در این مکالمه از مامور پلس تحت عنوان اورهان یاد میکند و به او ناسزا میگوید. وزیر کشور پیشین ترکیه به او اطمینان خاطر میدهد که افسر مذکور از کارش برکنار خواهد شد و به او میگوید: من به حساب او خواهم رسید. هیچ نگران نباشید.
انتشار نوار مکالمه منتسب به اردوغان
روزنامه ترکی طرف نیز در همین راستا یک نوار صوتی که منتسب به اردوغان بود را منتشر کرد. صدایی که ادعا میشود به اردوغان تعلق دارد مبلغ 10 میلیون دلار که از سوی یک کارفرما آورده شده است را قبول نکرده و از صاحب صدایی که ادعا میشود به بلال اردوغان تعلق دارد میخواهد که به هیچ عنوان این پول را قبول نکند.
در این گزارش ادعا میشود اردوغان در ادامه این مکالمه گفته است: «باید همان مبلغی را که به ما وعده داده است بیاورد در غیر این صورت لازم نیست. چرا دیگران میتوانند بیاورند ولی او نمیتواند؟ اینها چه خیال میکنند؟ نگران نباش بهزودی به ما محتاج خواهند شد».
سوءاستفاده ضراب از دیپلماتهای ترک
روزنامه طرف ترکیه در ادامه افشاگریهایش گزارش داد که تحقیقات اولیه دادستانی استانبول در ارتباط با پرونده فساد مالی اخیر نشان میدهد که مقامات بیشتری از دولت ترکیه از جمله دیپلماتهای این کشور با رضا ضراب ارتباط داشتهاند.
این روزنامه در ادامه گزارش خود به نقش طیف گستردهای از مقامات دولتی در انتقال پول برای ضراب اشاره میکنند. به نوشته این روزنامه، نمایندگان پارلمان و مقامات دولتی ترکیه که پاسپورت دیپلماتیک داشتهاند حدود 20 میلیارد دلار پول برای ضراب جابه جا کردهاند.
توهمهای اردوغان
همچنین سهیم ایدیز سرمقالهنویس روزنامه حریت در مقالهای در مورد رسوایی مالیای که بسیاری از وزرای دولت عدالت و توسعه و فرزندان آنان در آن دست داشتهاند، وضعیت کنونی ایجاد شده برای ترکیه را نتیجه بلندپروازیها و توهم رجب طیب اردوغان میداند.
سرمقالهنویس حریت دستگیری خبرنگاران و روزنامهنگاران مخالف دولت را تلاشی از سوی اردوغان برای سرپوش گذاشتن بر فساد نهادینه شده در حزب عدالت و توسعه میداند.
شوک رسانههای ترکیه از حکم تبرئه ضراب
اما با وجود این افشاگریها در نهایت رضا ضراب و تعدادی از اعضای ارشد دولت ترکیه که در زندان به سر میبردند، تبرئه و آزاد شدند. اردوغان هم رئیسجمهوری این کشور شد.
دادگاه استانبول با صدور حکمی قرار منع تعقیب رضا ضراب و 52 متهم دیگر پرونده فساد مالی بزرگ این کشور را صادر کرده بود. در حکم دادگاه آمده بود که متهمان این پرونده به دلیل نبود عناصر کافی مجرمیت، تبرئه میشوند.
ضراب با گذراندن 60 روز در زندان، حکم آزادی خود را تا برگزاری دادگاه دریافت کرده بود. دلیل آزادی او انجام معاینات پزشکی بود. ضراب در مدت بازداشت خود اعلام کرده بود که پیش از بازداشت خود به بیماری سرطان مبتلا شده است.
رجب طیب اردوغان رئیسجمهور ترکیه نیز سریعا به تبرئه ضراب واکنش نشان داد، آن را عادلانه خواند و گفت «حق به حقدار رسید» او تاکید داشت که من میدانستم عدالت جایگاه خود را پیدا خواهد کرد. گزارش آنا را در این ارتباط اینجا بخوانید.
بازگشت ضراب
حضور ضراب در روز انتخابات ریاستجمهوری در پای صندوق رای نیز جنجالآفرین بود. این تاجر ایرانیالاصل همراه با محافظان خود به شعبه اخذ رای محله بیکوز استانبول مراجعه کرد و زمانی که خبرنگاری از او پرسید که به چه کسی رای داده است؟ گفت:«من در برگ رای فقط یک نامزد دیدم. مگر نامزدهای دیگری هم بودند؟ من فقط یک نامزد را دیدم و انشاءالله پیروزی از آن ترکیه است.»
شبکههای تلویزیونی ترکیه این سخن ضراب را به معنی حمایت غیرمستقیم او از اردوغان تحلیل کردند. واکنش رسانههای ترکیه به حضور ضراب در پای صندوق رای پیشتر در خبرگزاری آنا منتشر شده بود.
حالا با موجی از دستگیری روزنامهنگاران مخالف و منتقد، دولت ترکیه قصد دارد به مخالفین خود نشان دهد که زیر فشار اعتراضات سر خم نخواهد کرد و به کسی در این زمینه باج نمیدهد.