گفتگوی اختصاصی «تعادل» با دکتر «پرویز افشار»؛
تیشه به ریشه جامعه زدن برای تولید مواد مخدر ارزان و آسان!
شب‌بیدارانی که شب امتحان به سراغ خرید مواد می‌روند
تاریخ انتشار
چهارشنبه ۲۹ بهمن ۱۳۹۳ ساعت ۱۰:۲۳
بارها و بارها در حین بغض و ترس کلمه اعتیاد شنیده‌شده و خیلی از مردم با نگاه‌های ترحم برانگیز و با افسوس به شخص معتاد نگاه کرده‌اند. اکثر اشخاص به‌محض شنیدن کلمه اعتیاد فوراً واژه‌ی بلا به دور، خدا رحم کند، محال است در خانواده ما اتفاق بیفتد و هزار و یک‌لفظ دیگر را به‌کاربرده‌اند. مطالب و آمار بسیاری در رسانه‌های شفاهی و مکتوب درباره معتادین گفته‌شده اما متأسفانه کمتر به راه‌های پیشگیری و بحث‌های پیرامون آن توجه شده است. شاید اولین عاملی که باعث جذب افراد به محیط‌های خارج از خانواده و گرایش به سمت مواد مخدر می‌گردد، عدم رابطه صحیح والدین با فرزندان و اعضا با یکدیگر باشد، که ماحصل آن گرایش به مکان‌های پخش مواد است که بستر لازم را برای لغزیدن در جاده انحراف و کج روی فراهم می‌کند.
پیشگیری در ارتباط با مصرف مواد مخدر عوامل بسیاری دارد که مهم‌ترین آن پیشگیری از آشنایی فرد آسیب‌پذیر با مواد مخدر و استعمال آن است. گام بعدی پیشگیری، جلوگیری از استعمال مجدد است. راه‌حل بعدی، پیشگیری از افزایش دوز مورد استفاده، معالجه معتاد و جلوگیری از تسری اعتیاد معتاد به افراد دیگر است. اما در این بین شاید بتوان مهم‌ترین دلیل افزایش مواد را، حضور قاچاقچیان داخلی و تیشه به ریشه جامعه زدن برای تولید مواد مخدر ارزان و آسان دانست.
•وضعیت مواد در ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با توجه به این‌که در سنوات اخیر به‌خصوص در سال گذشته بیشترین کاشت تریاک و هرویین در افغانستان تولیدشده است و این کشور هم‌مرز ایران است، قطعاً در ایران نیز بازار پخش مستمری دارد. ایران ازنظر شیوع مصرف و تعداد معتادین در جایگاه متوسط رو به بالا قرار دارد. باوجودی که نیروهای اشغال گر در افغانستان عاملی برای منع و بازدارندگی تولید مواد در این کشور نیستند، اما با خروج نیروی‌های ناتو از افغانستان قطعاً میزان این تولید رو به افزایش خواهد گذاشت و دلیل آن‌هم حضور نیروهای اشغالی و تبدیل‌شدن زمین‌های کاشت این مناطق به محوطه نظامی است که افراد به دلیل ترس مبادرت به کشت در این زمین‌ها نمی‌کنند.
•بودجه دولت در جهت مبارزه با مواد مخدر چقدر است؟
بودجه حال حاضر ستاد مبارزه با مواد مخدر 140 میلیارد تومان در سال است که بر اساس آخرین آمار، 1 میلیون و 325 هزار نفر معتاد در کشور وجود دارد که 91 درصد آن را آقایان در سن 18 تا 65 سال تشکیل می‌دهند. البته کمتر و بیشتر از این رنج سنی نیز افراد معتاد دیده‌شده است اما چون بسیار کم است رقم قابل‌توجهی نیست. شایع‌ترین ماده مصرفی تریاک و هرویین است که حدود 75 درصد مصرف معتادین جامعه را تشکیل می‌دهد. ماده مشتق شده بعدی کراک و شیشه است که حدود 26 درصد را تشکیل می‌دهد و اکستازی حدود 3 درصد از مصرف مواد را به خود اختصاص داده است. مجموع این اعداد بالای 100 درصد می‌شود که دلیل آن‌هم این است که تعدادی از معتادین از چند نوع ماده مخدر به‌صورت هم‌زمان استفاده می‌کنند.
•تا چه میزان این مبلغ دریافت شده و صرف چه اموری شده است؟
تابه‌حال دو تخصیص آن‌که حدود 60 - 50 درصد است پرداخت‌شده و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال جاری مابقی هزینه دریافت و حدود 90-80 درصد اعتبار جذب شود. در بحث پیشگیری تعداد قابل‌توجهی ارگان عضو ستاد پیشگیری مواد مخدر هستند. هرساله بر اساس سند مبادله شده و تعهدات منعقدشده بودجه‌ای از این مبلغ، صرف موضوع پیشگیری در بحث اعتیاد می‌شود، کارهایی از قبیل ساخت فیلم و سریال، پوستر، تبلیغات شهری و طرق مختلف دیگر که بر اساس این بودجه مداخلات انجام می‌شود؛ اما در بحث پیشگیری بودجه ستاد مبارزه با مواد مخدر، 20 درصد از این مبلغ هزینه ستاد است و بقیه هزینه‌ها از محل مبادله بر اساس موافقت‌نامه با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان جذب می‌شود.
•کارهای انجام‌شده تا چه حد مثمر ثمر بوده است؟
برنامه‌های بسیار خوبی با صداوسیما انجام‌شده که بازده قابل قبولی به همراه داشته است. حدود 7 برنامه به‌صورت سراسری پخش می‌شود و شبکه استانی با شورای هماهنگی مواد مخدر استان تهران که نماینده ستاد مبارزه با مواد مخدر در هر استان محسوب می‌شود برای پخش برنامه خاص استانی برنامه‌های جداگانه‌ای دارند. لازم به ذکر است با توجه به دیجیتالی شدن بعضی از این شبکه‌ها مردم می‌توانند ناظر این قبیل برنامه‌ها در شبکه‌های استانی هم باشند.
•برنامه و روش کاری‌تان برای پیشگیری از اعتیاد در جامعه چیست؟
تعداد بسیار زیادی برنامه برای دانشجویان برنامه‌ریزی‌شده و اجرا می‌شود. گنجاندن دروسی به‌عنوان اصول پیشگیری از اعتیاد و مهارت زندگی در مقطع اول تا سوم برای دانش آموزان، همکاری با نیروی مقاومت بسیج، سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت بهداشت و بهزیستی، وزارت علوم در حوزه مشاوره دانشجویی، جمعیت هلال‌احمر، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه علمیه، کمیته امداد سازمان زندان‌های کشور و تعداد دیگری از دستگاه‌های دیگر عضو کمیته پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر ازجمله این فعالیت‌ها محسوب می‌شود که در حال خدمت به این ارگان هستند.
•چه سازمان‌هایی برای پیشگیری در این رابطه باید همکاری کنند؟
فعالیت پیشگیری بیشتر مبتنی بر خانه و محله است. جایگاه دوم محیط آموزشی و مدرسه و سومین محیط پیشگیری در فضای کاری و صنعتی و فضای آخر مدنظر؛ فضای مجازی است که باید بیشتر به آن پرداخته شود.
•فعال‌ترین سازمان در حال حاضر درباره پیشگیری مواد مخدر کدام است؟
همه دستگاه‌ها فعالیت خوب و قابل قبولی دارند و نمی‌توان مرزبندی برای خوب و بدی آن‌ها انجام داد. همگی باوجود امکانات محدود و توانایی‌های اندک، همه تلاش خود را برای کمک به پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر انجام می‌دهند و من‌حیث‌المجموع به‌خوبی و با تمام قوا فعالیت می‌کنند.
•درباره دسته‌بندی مواد صنعتی و گیاهی و مضرات آن بگویید؟
ما نمی‌توانیم مواد را این‌گونه تقسیم‌بندی کنیم. ازلحاظ تقسیم‌بندی ما مواد را به لحاظ فرمولاسیون دسته‌بندی می‌کنیم. مواد شبه مورفین و شبه تریاک که عمدتاً به‌عنوان مواد سنتی و مواد محرک زا و آمفتامین مانند شیشه به‌عنوان مواد صنعتی جدید، همچنین مواد روان‌گردان که عمدتاً کاربرد دارویی دارند و ضدافسردگی، اضطراب و اختلالات روحی محسوب شده و جنبه دارویی دارند و برای درمان استفاده می‌شوند که اگر بیش‌ازحد استفاده شوند وابستگی و عوارض خاص خود را در پی خواهند داشت. بعضی مواد هم توهم‌زا هستند مانند LSD که در حال حاضر بیشترین شیوع رادارند.
بر این اساس بیشترین شیوع در مصرف مواد سنتی مانند تریاک و هروئین است. شیوع بعدی آمفتامین و شیشه؛ و سومین ماده پرمصرف داروهای روان‌گردان هستند و آخرین ماده مربوط به داروهای توهم‌زا محسوب می‌شود.
•دلیل پایین آمدن سن اعتیاد در جوانان چیست و کدام‌یک از مواد مخدر ذکرشده با استناد به آمار بیشترین تقاضا را دارد و چرا؟
ممکن است در اجتماع تعداد افرادی که مواد مصرف می‌کنند با سن کم و زیر 18 سال دیده شود اما به‌قدری تعداد آن پایین است که حتی نمی‌توان درصد درستی به آن اطلاق کرد. ازلحاظ آماری باوجود تعداد معتادین کشور تعداد این افراد در سن پایین آمار معنادار و قابل‌توجهی نیست و این حکایت از این امر ندارد که سن اعتیاد پایین آمده است. مواردی قابل‌رؤیت هست اما در برابر تعداد معتادان موجود درصد قابل‌توجهی نیست.
مسئله‌ای که اتفاقاً خطرناک است، تغییر الگوی مصرف است که بسیار زیان‌بار است. در 5 سال گذشته سوءمصرف شیشه و آمفتامین‌ها زیر 5 درصد بود و کمتر از 5 درصد افراد مبتلا بودند، اما این رقم در سال جاری به حدود 25 درصد رسیده است. معنای آن سختی کار است، از این نظر که تولید آن تولید درون‌زا و داخلی است و کار خیلی سخت و پیچیده‌ای محسوب نمی‌شود، اما درمان آن سخت است. در خصوص مواد سنتی، مخدر و شبه تریاک وابستگی بیشتر جسمانی است و درمان خوبی در دسترس است اما درباره محرک شیشه و آمفتامین وابستگی بیشتر روانی است و درمان دارویی در کار نیست. عمدتاً درمان‌های مبتنی بر شناخت درمانی، روان‌درمانی و روان‌پزشکی است که هزینه‌بر و وقت‌گیر است و نیاز به صبر و حوصله دارد. همچنین جز درمان‌های طولانی‌مدت است. لذا تغییر الگوی مصرف از مواد سنتی به صنعتی ستاد پیشگیری با مواد مخدر را دچار چالشی جدی می‌کند.
این روند جهانی است و در همه جای دنیا معتادین با مصرف مواد سنتی شروع به استفاده می‌کنند و سپس تمایل به مواد صنعتی و مصرف چند ماده‌ای کشیده می‌شوند. هرچه تعداد نوع مصرف بیشتر باشد عوارض و صدمه آن بیشتر است.
مواد سنتی مانند تریاک از افغانستان می‌آید، اما مواد دیگر اکثراً از جنوب شرقی آسیا، تایلند، کامبوج، ویتنام و لائوس وارد ایران می‌شود. حدود 40- 30 سال پیش دقیقاً الگوی مصرف سنتی بود که به‌مرورزمان تغییر پیدا کرد و بر اساس بازار پویا و قاچاقچیان داخلی مواد جدید صنعتی وارد چرخه مصرف شد. مواد صنعتی اکثراً توسط قاچاقچیان داخلی تولید و پخش می‌شود. این مواد سرخوشی، نشاط و تجربه کاذب می‌آورد و افراد به سمت آن گرایش پیدا می‌کنند، برای مثال دانش آموزان و دانشجویان برای شب‌بیداری شب امتحان به سراغ خرید این‌گونه مواد می‌روند، همچنین در آرایشگاه‌ها، بدن‌سازی و دیگر مکان‌ها با تبلیغات اغواگرایانه سراغ این مواد می‌روند و تنها زمانی متوجه می‌شوند که به‌طور کامل گرفتارشده‌اند.
•سیاست اصلی ستاد مبارزه با مواد مخدر چیست؟
سیاست اصلی ستاد مبارزه با مواد مخدر و دکتر «عبدالرضا رحمانی فضلی» وزیر کشور و دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر، اجتماعی شدن مبارزه از طریق مشارکت تمامی آحاد مردم و نهادهای اجتماعی است. ان جی اوها می‌توانند در این خصوص فعالیت بسیار ارزنده‌ای داشته باشند. اگر ان جی اوها سازمان‌دهی، حمایت، هدایت و نظارت شوند، کارها و فعالیت‌هایی که انجام می‌دهند از فعالیت‌هایی که دولت در این زمینه انجام می‌دهد بسیار ارزان‌تر و مؤثرتر است.
•ان جی اوها و مراکز ترک اعتیاد غیردولتی تا چه حد مؤثر هستند؟
ان جی او و مراکز ترک اعتیاد غیردولتی از پایه‌های اصلی مبارزه با مواد مخدر در دنیا است. هم از حیث پیشگیری و هم درزمینهٔ درمان و هم درزمینهٔ توانمندسازی معتادان بهبودیافته و همچنین درزمینهٔ مداخلات کاهش آسیب، زمینه حرفه‌آموزی و اشتغال و هم حمایت از معتاد بهبودیافته و خانواده آن‌ها اینان جی او کارهای سازنده و بزرگی می‌توانند انجام دهند. در حال حاضر 1400 ان جی او درزمینهٔ مختلف ذکرشده با ستاد همکاری و در لیست سمان (سازمان‌های مردم‌نهاد) ستاد مبارزه با مواد مخدر ثبت‌شده و در پیشبرد برنامه‌های ستاد و جلسات مشورتی از این عزیزان و از ایده‌هایشان استفاده می‌شود.
پیشگیری در ارتباط با مصرف مواد مخدر عوامل بسیاری دارد که مهم‌ترین آن پیشگیری از آشنایی فرد آسیب‌پذیر با مواد مخدر و استعمال آن است. گام بعدی پیشگیری، جلوگیری از استعمال مجدد است. راه‌حل بعدی، پیشگیری از افزایش دوز مورد استفاده، معالجه معتاد و جلوگیری از تسری اعتیاد معتاد به افراد دیگر است. اما در این بین شاید بتوان مهم‌ترین دلیل افزایش مواد را، حضور قاچاقچیان داخلی و تیشه به ریشه جامعه زدن برای تولید مواد مخدر ارزان و آسان دانست.
"مصاحبه اختصاصی با «پرویز افشار» معاونت تقاضا و توسعه مشارکت‌های مردمی پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر"
•وضعیت مواد در ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با توجه به این‌که در سنوات اخیر به‌خصوص در سال گذشته بیشترین کاشت تریاک و هرویین در افغانستان تولیدشده است و این کشور هم‌مرز ایران است، قطعاً در ایران نیز بازار پخش مستمری دارد. ایران ازنظر شیوع مصرف و تعداد معتادین در جایگاه متوسط رو به بالا قرار دارد. باوجودی که نیروهای اشغال گر در افغانستان عاملی برای منع و بازدارندگی تولید مواد در این کشور نیستند، اما با خروج نیروی‌های ناتو از افغانستان قطعاً میزان این تولید رو به افزایش خواهد گذاشت و دلیل آن‌هم حضور نیروهای اشغالی و تبدیل‌شدن زمین‌های کاشت این مناطق به محوطه نظامی است که افراد به دلیل ترس مبادرت به کشت در این زمین‌ها نمی‌کنند.
•بودجه دولت در جهت مبارزه با مواد مخدر چقدر است؟
بودجه حال حاضر ستاد مبارزه با مواد مخدر 140 میلیارد تومان در سال است که بر اساس آخرین آمار، 1 میلیون و 325 هزار نفر معتاد در کشور وجود دارد که 91 درصد آن را آقایان در سن 18 تا 65 سال تشکیل می‌دهند. البته کمتر و بیشتر از این رنج سنی نیز افراد معتاد دیده‌شده است اما چون بسیار کم است رقم قابل‌توجهی نیست. شایع‌ترین ماده مصرفی تریاک و هرویین است که حدود 75 درصد مصرف معتادین جامعه را تشکیل می‌دهد. ماده مشتق شده بعدی کراک و شیشه است که حدود 26 درصد را تشکیل می‌دهد و اکستازی حدود 3 درصد از مصرف مواد را به خود اختصاص داده است. مجموع این اعداد بالای 100 درصد می‌شود که دلیل آن‌هم این است که تعدادی از معتادین از چند نوع ماده مخدر به‌صورت هم‌زمان استفاده می‌کنند.
•تا چه میزان این مبلغ دریافت شده و صرف چه اموری شده است؟
تابه‌حال دو تخصیص آن‌که حدود 60 - 50 درصد است پرداخت‌شده و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال جاری مابقی هزینه دریافت و حدود 90-80 درصد اعتبار جذب شود. در بحث پیشگیری تعداد قابل‌توجهی ارگان عضو ستاد پیشگیری مواد مخدر هستند. هرساله بر اساس سند مبادله شده و تعهدات منعقدشده بودجه‌ای از این مبلغ، صرف موضوع پیشگیری در بحث اعتیاد می‌شود، کارهایی از قبیل ساخت فیلم و سریال، پوستر، تبلیغات شهری و طرق مختلف دیگر که بر اساس این بودجه مداخلات انجام می‌شود؛ اما در بحث پیشگیری بودجه ستاد مبارزه با مواد مخدر، 20 درصد از این مبلغ هزینه ستاد است و بقیه هزینه‌ها از محل مبادله بر اساس موافقت‌نامه با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان جذب می‌شود.
•کارهای انجام‌شده تا چه حد مثمر ثمر بوده است؟
برنامه‌های بسیار خوبی با صداوسیما انجام‌شده که بازده قابل قبولی به همراه داشته است. حدود 7 برنامه به‌صورت سراسری پخش می‌شود و شبکه استانی با شورای هماهنگی مواد مخدر استان تهران که نماینده ستاد مبارزه با مواد مخدر در هر استان محسوب می‌شود برای پخش برنامه خاص استانی برنامه‌های جداگانه‌ای دارند. لازم به ذکر است با توجه به دیجیتالی شدن بعضی از این شبکه‌ها مردم می‌توانند ناظر این قبیل برنامه‌ها در شبکه‌های استانی هم باشند.
•برنامه و روش کاری‌تان برای پیشگیری از اعتیاد در جامعه چیست؟
تعداد بسیار زیادی برنامه برای دانشجویان برنامه‌ریزی‌شده و اجرا می‌شود. گنجاندن دروسی به‌عنوان اصول پیشگیری از اعتیاد و مهارت زندگی در مقطع اول تا سوم برای دانش آموزان، همکاری با نیروی مقاومت بسیج، سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت بهداشت و بهزیستی، وزارت علوم در حوزه مشاوره دانشجویی، جمعیت هلال‌احمر، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه علمیه، کمیته امداد سازمان زندان‌های کشور و تعداد دیگری از دستگاه‌های دیگر عضو کمیته پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر ازجمله این فعالیت‌ها محسوب می‌شود که در حال خدمت به این ارگان هستند.
•چه سازمان‌هایی برای پیشگیری در این رابطه باید همکاری کنند؟
فعالیت پیشگیری بیشتر مبتنی بر خانه و محله است. جایگاه دوم محیط آموزشی و مدرسه و سومین محیط پیشگیری در فضای کاری و صنعتی و فضای آخر مدنظر؛ فضای مجازی است که باید بیشتر به آن پرداخته شود.
•فعال‌ترین سازمان در حال حاضر درباره پیشگیری مواد مخدر کدام است؟
همه دستگاه‌ها فعالیت خوب و قابل قبولی دارند و نمی‌توان مرزبندی برای خوب و بدی آن‌ها انجام داد. همگی باوجود امکانات محدود و توانایی‌های اندک، همه تلاش خود را برای کمک به پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر انجام می‌دهند و من‌حیث‌المجموع به‌خوبی و با تمام قوا فعالیت می‌کنند.
•درباره دسته‌بندی مواد صنعتی و گیاهی و مضرات آن بگویید؟
ما نمی‌توانیم مواد را این‌گونه تقسیم‌بندی کنیم. ازلحاظ تقسیم‌بندی ما مواد را به لحاظ فرمولاسیون دسته‌بندی می‌کنیم. مواد شبه مورفین و شبه تریاک که عمدتاً به‌عنوان مواد سنتی و مواد محرک زا و آمفتامین مانند شیشه به‌عنوان مواد صنعتی جدید، همچنین مواد روان‌گردان که عمدتاً کاربرد دارویی دارند و ضدافسردگی، اضطراب و اختلالات روحی محسوب شده و جنبه دارویی دارند و برای درمان استفاده می‌شوند که اگر بیش‌ازحد استفاده شوند وابستگی و عوارض خاص خود را در پی خواهند داشت. بعضی مواد هم توهم‌زا هستند مانند LSD که در حال حاضر بیشترین شیوع رادارند.
بر این اساس بیشترین شیوع در مصرف مواد سنتی مانند تریاک و هروئین است. شیوع بعدی آمفتامین و شیشه؛ و سومین ماده پرمصرف داروهای روان‌گردان هستند و آخرین ماده مربوط به داروهای توهم‌زا محسوب می‌شود.
•دلیل پایین آمدن سن اعتیاد در جوانان چیست و کدام‌یک از مواد مخدر ذکرشده با استناد به آمار بیشترین تقاضا را دارد و چرا؟
ممکن است در اجتماع تعداد افرادی که مواد مصرف می‌کنند با سن کم و زیر 18 سال دیده شود اما به‌قدری تعداد آن پایین است که حتی نمی‌توان درصد درستی به آن اطلاق کرد. ازلحاظ آماری باوجود تعداد معتادین کشور تعداد این افراد در سن پایین آمار معنادار و قابل‌توجهی نیست و این حکایت از این امر ندارد که سن اعتیاد پایین آمده است. مواردی قابل‌رؤیت هست اما در برابر تعداد معتادان موجود درصد قابل‌توجهی نیست.
مسئله‌ای که اتفاقاً خطرناک است، تغییر الگوی مصرف است که بسیار زیان‌بار است. در 5 سال گذشته سوءمصرف شیشه و آمفتامین‌ها زیر 5 درصد بود و کمتر از 5 درصد افراد مبتلا بودند، اما این رقم در سال جاری به حدود 25 درصد رسیده است. معنای آن سختی کار است، از این نظر که تولید آن تولید درون‌زا و داخلی است و کار خیلی سخت و پیچیده‌ای محسوب نمی‌شود، اما درمان آن سخت است. در خصوص مواد سنتی، مخدر و شبه تریاک وابستگی بیشتر جسمانی است و درمان خوبی در دسترس است اما درباره محرک شیشه و آمفتامین وابستگی بیشتر روانی است و درمان دارویی در کار نیست. عمدتاً درمان‌های مبتنی بر شناخت درمانی، روان‌درمانی و روان‌پزشکی است که هزینه‌بر و وقت‌گیر است و نیاز به صبر و حوصله دارد. همچنین جز درمان‌های طولانی‌مدت است. لذا تغییر الگوی مصرف از مواد سنتی به صنعتی ستاد پیشگیری با مواد مخدر را دچار چالشی جدی می‌کند.
این روند جهانی است و در همه جای دنیا معتادین با مصرف مواد سنتی شروع به استفاده می‌کنند و سپس تمایل به مواد صنعتی و مصرف چند ماده‌ای کشیده می‌شوند. هرچه تعداد نوع مصرف بیشتر باشد عوارض و صدمه آن بیشتر است.
مواد سنتی مانند تریاک از افغانستان می‌آید، اما مواد دیگر اکثراً از جنوب شرقی آسیا، تایلند، کامبوج، ویتنام و لائوس وارد ایران می‌شود. حدود 40- 30 سال پیش دقیقاً الگوی مصرف سنتی بود که به‌مرورزمان تغییر پیدا کرد و بر اساس بازار پویا و قاچاقچیان داخلی مواد جدید صنعتی وارد چرخه مصرف شد. مواد صنعتی اکثراً توسط قاچاقچیان داخلی تولید و پخش می‌شود. این مواد سرخوشی، نشاط و تجربه کاذب می‌آورد و افراد به سمت آن گرایش پیدا می‌کنند، برای مثال دانش آموزان و دانشجویان برای شب‌بیداری شب امتحان به سراغ خرید این‌گونه مواد می‌روند، همچنین در آرایشگاه‌ها، بدن‌سازی و دیگر مکان‌ها با تبلیغات اغواگرایانه سراغ این مواد می‌روند و تنها زمانی متوجه می‌شوند که به‌طور کامل گرفتارشده‌اند.
•سیاست اصلی ستاد مبارزه با مواد مخدر چیست؟
سیاست اصلی ستاد مبارزه با مواد مخدر و دکتر «عبدالرضا رحمانی فضلی» وزیر کشور و دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر، اجتماعی شدن مبارزه از طریق مشارکت تمامی آحاد مردم و نهادهای اجتماعی است. ان جی اوها می‌توانند در این خصوص فعالیت بسیار ارزنده‌ای داشته باشند. اگر ان جی اوها سازمان‌دهی، حمایت، هدایت و نظارت شوند، کارها و فعالیت‌هایی که انجام می‌دهند از فعالیت‌هایی که دولت در این زمینه انجام می‌دهد بسیار ارزان‌تر و مؤثرتر است.
•ان جی اوها و مراکز ترک اعتیاد غیردولتی تا چه حد مؤثر هستند؟
ان جی او و مراکز ترک اعتیاد غیردولتی از پایه‌های اصلی مبارزه با مواد مخدر در دنیا است. هم از حیث پیشگیری و هم درزمینهٔ درمان و هم درزمینهٔ توانمندسازی معتادان بهبودیافته و همچنین درزمینهٔ مداخلات کاهش آسیب، زمینه حرفه‌آموزی و اشتغال و هم حمایت از معتاد بهبودیافته و خانواده آن‌ها اینان جی او کارهای سازنده و بزرگی می‌توانند انجام دهند. در حال حاضر 1400 ان جی او درزمینهٔ مختلف ذکرشده با ستاد همکاری و در لیست سمان (سازمان‌های مردم‌نهاد) ستاد مبارزه با مواد مخدر ثبت‌شده و در پیشبرد برنامه‌های ستاد و جلسات مشورتی از این عزیزان و از ایده‌هایشان استفاده می‌شود.
