اینترنت طبقاتی، چالش جدید کاربران
تاریخ انتشار
يکشنبه ۱۱ دی ۱۴۰۱ ساعت ۱۱:۲۰
اتصال کاربران ایرانی به اینترنت هر روز دشوارتر میشود. بخشی از اینترنت در شبکه داخلی ایران بدون فیلتر در دسترس است، اما آن بخش از فضای مجازی فیلتر شده هر روز از دسترس کاربران دورتر میشود. در هفتههای اخیر، بسیاری از ویپیانها از کار افتادهاند و اتصال به اینترنت نیاز به دانش فنی نسبتا پیچیدهتر دارد. به همین علت، بسیاری از اقشار امکان اتصال به شبکههای اجتماعی و پیامرسانهای فیلتر شده را ندارند، ازجمله سالمندان که معمولا فاقد دانش فنی استفاده از فیلترشکن هستند؛ در صورتی که تا پیش از فیلتر شدن واتساپ و اینستاگرام استفاده گستردهای از آنها میکردند.
از سوی دیگر، از شهرهای خارج از پایتخت، عمدتا در شهرهای غیر مرکز استان، این زمزمه به گوش میرسد که اوضاع اتصال به اینترنت خیلی دشوارتر از آنی است که در تهران مشاهده میشود. همه اینها نشان میدهد که دایره اینترنت در ایران دارد تنگتر و تنگتر میشود، البته با همان مرکزگرایی در سایر خدمات اجتماعی. همه از هم میپرسند عاقبت چه خواهد شد؟. ترکیبی از دیوار آهنین و اینترنت طبقاتی- پس از رخدادهای شهریور ۱۴۰۱ که با جانباختن مهسا امینی شروع شد، چند رسانه اجتماعی و پیامرسان پرطرفدار دیگر نیز فیلتر شدند که مهمترین آنها اینستاگرام و واتساپ بودند. مسوولان خیلی روشنتر از پیش از لزوم محدود کردن اینترنت و شبکههای اینترنتی صحبت کردند و کار تا جایی بالا گرفت که در تحلیلهای رسمی تقصیر اصلی اعتراضات و حالت اضطراری کشور به گردن رسانهها و افراد فعال در آنها افتاد، چه رسانههای سنتی و چه رسانههای مدرن و جایگزین. از ظواهر امر و اظهارنظرها و تصمیمات روزمره اینطور پیداست که برنامهای برای محدود کردن شدید اینترنت و رسیدن به یک اینترنت کنترل شده در دست اقدام است.
بخشی از کاربران اینترنت از این وضعیت وحشت کردهاند و میگویند که شبکهای مثل شبکه داخلی چین در انتظار مردم ایران است، شبکهای که صرفا ابزارهای فضای مجازی داخلی و بومی خود را دارد، فقط به ابزارها و سایتهای خارجیای که در یک فهرست سفید مشخص میشوند، دسترسی دارد و یک دیوار آهنین (آتشین) آن را از بقیه شبکه جهانی جدا میکند. هیچ بعید نیست که نزدیکی راهبردی ایران به چین باعث شود فناوریها و زیرساختهای ایجاد این دیوار آهنین در ایران نیز پیادهسازی شود و به تدریج مردم در یک شبکه داخلی دیجیتالی محصور شوند. سابقهای که از طرح صیانت در یادها مانده نیز موید همین وضعیت است؛ طرح صیانتی که با هر نام دیگری، آهسته و پیوسته و نهانی در حال پیشروی است.
از سوی دیگر، اظهاراتی نیز درباره ایده «ویپیان قانونی» به گوش میرسد، به این ترتیب که برخی افراد و اقشار که شاخصها یا صلاحیتهای لازم را دارند، بتوانند از ویپیانهایی استفاده کنند که آنها را به اینترنت متصل کند، اما عامه مردم این دسترسی را نداشته باشند.
این همان ساختاری است که به آن «اینترنت طبقاتی» میگویند. در واقع، دستهای از ناظران پیشبینی میکنند که اینترنت ایران ترکیبی از دیوار آهنین چین و اینترنت طبقاتی شود.