روايتي از سخت‌ترين دوران كاري بني‌اعتماد
تاریخ انتشار
چهارشنبه ۱۴ مهر ۱۳۹۵ ساعت ۱۸:۰۱
به گزارش عصر تعادل، الهام نداف: رخشان بني‌اعتماد در كنار دغدغه‌هاي هنري و سينمايي، دغدغه انسانيت و همراه كردن مردم را با خود دارد. او اين روزها با مستند «آي آدم‌ها» مخاطبان را به يكي از مسائل اجتماعي و آن هم فراهم كردن شرايط درمان بيماري براي كودكان محروم آشنا كرده است. او پيش از اين نيز عنوان كرده بود در جوامعي مثل جوامع ما هنر براي هنر به تنهايي بي‌معناست. اما در تازه‌ترين نشست پرسش و پاسخ «آي آدم‌ها» در خانه هنرمندان با همراهي ديگر عوامل اين مستند بار ديگر بر اين مساله تاكيد كرد. به نظر بني‌اعتماد، مهم‌ترين رويكرد يك فيلمساز ديده شدن آثارش است و در مورد فيلم‌هايي چون «آي آدم‌ها» اين ديده شدن براي فيلمساز قوت بيشتري مي‌گيرد: «ابايي ندارم از اينكه مي‌گويم سينما براي من وسيله است، هدف نيست. در جوامعي مثل ما نه فقط سينما، بلكه به صورت كلي هنر فقط براي هنر معنا ندارد.
حتي در مورد فيلم‌هاي داستاني هم همچنان به اثرگذاري و كاربرد فيلم‌ها فكر ميكنم، البته بدون اينكه بخش هنري كار از نظر من كم اهميت باشد. اين اهميت در مورد مستند، خيلي بيشتر است، چون استقلال عمل بيشتري دارم.»بني اعتماد اما در تازه‌ترين اثرش سراغ مديومي رفته، كه حقايق جامعه را راحت‌تر از سينماي داستاني به تصوير مي‌كشد. او با رد سفارشي بودن فيلم، توضيح داد: «سفارشي بودن اگر به معناي امربري از يك تفكر و نگاه غيرقابل قبول براي فيلمساز باشد، اسم آن ديگر نه هنرمندي است نه سينما، بلكه تكنيكي است كه مي‌تواند عمل كند و به نتيجه‌اي برسد»، اما با همين مفهوم متفاوت او نسبت به سفارشي بودن، تاكيد كرد خودش پيشنهاد ساخت فيلم را داده و زنجيره اميد كوچك‌ترين دخالتي در ساخت نداشته است. كارگردان سينماي اجتماعي ايران در بخشي از صحبت‌هاي خود به فضاي پرخشونت و غيرانساني‌اي كه اين روزها در جهان حاكم است اشاره كرد و جامعه ايران را نيز از چنين شرايطي مبرا ندانست: «احساس كردم كه بايد اين فعاليت‌هاي داوطلبانه ديده شود. وقتي كساني بعد از ديدن اين فيلم ميگويند نگاه ديگري به جهان پيدا كرده‌ايم، خوشحال ميشوم از اينكه هنوز انسانيت وجود دارد.
من از خلأ صحبت نكردم، از كاري عظيم حرف زدم. در اين مملكت قرار است يك طرح بيمارستان ۵۴۰ تختخوابي فوق تخصصي جراحي اطفال ساخته شود، خيلي خوشحالم كه اين فيلم باعث شده كه مردم اين مساله را بدانند و در ساخت آن مشاركت كنند.»او در جاي ديگري گفته بود «كودكان ما فقط آنهايي نيستند كه ما به دنيا آورديم» و حالا بار ديگر اين جمله را يادآور شد: «كودكان ما همان كودكان محرومي هستند كه يك وعده غذايي گرم زنجيره اميد را كه با احترام جلوي‌شان گذاشته ميشود، براي‌شان يك موهبت است. ما در اين فاصله طبقاتي وحشتناك زندگي مي‌كنيم. البته اگر در برابر اين همه خوبي، گفته شود كه فيلم سفارشي كار كرده‌ام، اصلا مشكلي نيست.» مستند «آي آدم‌ها» بر پايه تحقيق آغاز شد. بني‌اعتماد پيش از ساخت فيلم، فيلمنامه‌اي با شخصيت‌هاي مشخص آماده كرد اما در روند چهار ماه فيلمبرداري، برخي كاراكترها به دليل شرايط درمان تغيير كردند.
اما نكته قابل توجه روايت بني‌اعتماد به عنوان فيلمساز در مستند «آي آدم‌ها»ست. او در اين فيلم تلاش كرده از گزارش دادن بپرهيزد و در عوض داستان درمان هر كاراكتر (بيمار) را پيگيري كند. به گفته اين كارگردان، گروه سازنده تلاش كرد از احساسي شدن و درگير كردن لايه‌هاي سطحي عاطفه تماشاگران فاصله بگيرد، اما برخي اتفاق‌ها واقعا تكان‌دهنده بود. در مدت فيلمبرداري و ساخت «آي آدم ها» شرايط براي بني‌اعتماد بسيار دشوار بود. او از اين روزها به عنوان پرفشارترين روزهاي دوران كاري‌اش ياد مي‌كند اما خوشحال است كه در طول ساخت فيلم براي كودكان اتفاق ناخوشايندي نيفتاد: «در طول فيلم به خصوص آن چند روز آخر در بيمارستان نورافشار بسيار موقعيت پراسترسي بود. هر سه بچه شرايط پرخطري داشتند. من لحظات سخت در طول فعاليت حرفه‌اي فيلمسازي‌ام كم داشتم ولي به جرات مي‌توانم بگويم روزهاي بيمارستان نورافشار از پرفشارترين روزهاي دوران كاري‌ام بود. خدا به ما و خانواده آن كودكان رحم كرد كه اتفاق ناخوشايندي نيفتاد. »
با اين همه، چيزي كه بني‌اعتماد را نسبت به معضلات اجتماعي متعهد مي‌كند، تعريف متفاوتي است كه از سينما دارد: «سينما چه داستاني و چه مستند براي من يك تعريفي دارد. اهميت فعاليت‌هاي داوطلبانه در ۱۰، ۱۲ سال گذشته برايم بسيار جدي شده است. شايد هرچه از نهادهاي دولتي نااميد‌تر مي‌شويم، نقش نهادهاي مردمي و رويكردشان اهميت بيشتري پيدا مي‌كند. البته اين مساله عموميت ندارد و در مورد همه جا صدق نمي‌كند.» بسياري از هنرمندان اين روزها به جرگه دغدغه‌مندان حوزه‌هاي اجتماعي و مشكلات ناشي از آن پرداخته‌اند، اما كاش فعاليت خيرخواهانه آنها از سطح فراتر رود و به حوزه عمل و آگاهي مردم برسد. زنجيره اميد از سال ۱۳۸۶ كار خود را به عنوان شعبه مستقل از يك شبكه بين‌المللي آغاز كرد. شعار اين زنجيره، ارايه بهترين خدمات درماني براي كودكان محروم مطابق با استاندارد بين‌المللي با كمترين هزينه‌هاست.
حتي در مورد فيلم‌هاي داستاني هم همچنان به اثرگذاري و كاربرد فيلم‌ها فكر ميكنم، البته بدون اينكه بخش هنري كار از نظر من كم اهميت باشد. اين اهميت در مورد مستند، خيلي بيشتر است، چون استقلال عمل بيشتري دارم.»بني اعتماد اما در تازه‌ترين اثرش سراغ مديومي رفته، كه حقايق جامعه را راحت‌تر از سينماي داستاني به تصوير مي‌كشد. او با رد سفارشي بودن فيلم، توضيح داد: «سفارشي بودن اگر به معناي امربري از يك تفكر و نگاه غيرقابل قبول براي فيلمساز باشد، اسم آن ديگر نه هنرمندي است نه سينما، بلكه تكنيكي است كه مي‌تواند عمل كند و به نتيجه‌اي برسد»، اما با همين مفهوم متفاوت او نسبت به سفارشي بودن، تاكيد كرد خودش پيشنهاد ساخت فيلم را داده و زنجيره اميد كوچك‌ترين دخالتي در ساخت نداشته است. كارگردان سينماي اجتماعي ايران در بخشي از صحبت‌هاي خود به فضاي پرخشونت و غيرانساني‌اي كه اين روزها در جهان حاكم است اشاره كرد و جامعه ايران را نيز از چنين شرايطي مبرا ندانست: «احساس كردم كه بايد اين فعاليت‌هاي داوطلبانه ديده شود. وقتي كساني بعد از ديدن اين فيلم ميگويند نگاه ديگري به جهان پيدا كرده‌ايم، خوشحال ميشوم از اينكه هنوز انسانيت وجود دارد.
من از خلأ صحبت نكردم، از كاري عظيم حرف زدم. در اين مملكت قرار است يك طرح بيمارستان ۵۴۰ تختخوابي فوق تخصصي جراحي اطفال ساخته شود، خيلي خوشحالم كه اين فيلم باعث شده كه مردم اين مساله را بدانند و در ساخت آن مشاركت كنند.»او در جاي ديگري گفته بود «كودكان ما فقط آنهايي نيستند كه ما به دنيا آورديم» و حالا بار ديگر اين جمله را يادآور شد: «كودكان ما همان كودكان محرومي هستند كه يك وعده غذايي گرم زنجيره اميد را كه با احترام جلوي‌شان گذاشته ميشود، براي‌شان يك موهبت است. ما در اين فاصله طبقاتي وحشتناك زندگي مي‌كنيم. البته اگر در برابر اين همه خوبي، گفته شود كه فيلم سفارشي كار كرده‌ام، اصلا مشكلي نيست.» مستند «آي آدم‌ها» بر پايه تحقيق آغاز شد. بني‌اعتماد پيش از ساخت فيلم، فيلمنامه‌اي با شخصيت‌هاي مشخص آماده كرد اما در روند چهار ماه فيلمبرداري، برخي كاراكترها به دليل شرايط درمان تغيير كردند.
اما نكته قابل توجه روايت بني‌اعتماد به عنوان فيلمساز در مستند «آي آدم‌ها»ست. او در اين فيلم تلاش كرده از گزارش دادن بپرهيزد و در عوض داستان درمان هر كاراكتر (بيمار) را پيگيري كند. به گفته اين كارگردان، گروه سازنده تلاش كرد از احساسي شدن و درگير كردن لايه‌هاي سطحي عاطفه تماشاگران فاصله بگيرد، اما برخي اتفاق‌ها واقعا تكان‌دهنده بود. در مدت فيلمبرداري و ساخت «آي آدم ها» شرايط براي بني‌اعتماد بسيار دشوار بود. او از اين روزها به عنوان پرفشارترين روزهاي دوران كاري‌اش ياد مي‌كند اما خوشحال است كه در طول ساخت فيلم براي كودكان اتفاق ناخوشايندي نيفتاد: «در طول فيلم به خصوص آن چند روز آخر در بيمارستان نورافشار بسيار موقعيت پراسترسي بود. هر سه بچه شرايط پرخطري داشتند. من لحظات سخت در طول فعاليت حرفه‌اي فيلمسازي‌ام كم داشتم ولي به جرات مي‌توانم بگويم روزهاي بيمارستان نورافشار از پرفشارترين روزهاي دوران كاري‌ام بود. خدا به ما و خانواده آن كودكان رحم كرد كه اتفاق ناخوشايندي نيفتاد. »
با اين همه، چيزي كه بني‌اعتماد را نسبت به معضلات اجتماعي متعهد مي‌كند، تعريف متفاوتي است كه از سينما دارد: «سينما چه داستاني و چه مستند براي من يك تعريفي دارد. اهميت فعاليت‌هاي داوطلبانه در ۱۰، ۱۲ سال گذشته برايم بسيار جدي شده است. شايد هرچه از نهادهاي دولتي نااميد‌تر مي‌شويم، نقش نهادهاي مردمي و رويكردشان اهميت بيشتري پيدا مي‌كند. البته اين مساله عموميت ندارد و در مورد همه جا صدق نمي‌كند.» بسياري از هنرمندان اين روزها به جرگه دغدغه‌مندان حوزه‌هاي اجتماعي و مشكلات ناشي از آن پرداخته‌اند، اما كاش فعاليت خيرخواهانه آنها از سطح فراتر رود و به حوزه عمل و آگاهي مردم برسد. زنجيره اميد از سال ۱۳۸۶ كار خود را به عنوان شعبه مستقل از يك شبكه بين‌المللي آغاز كرد. شعار اين زنجيره، ارايه بهترين خدمات درماني براي كودكان محروم مطابق با استاندارد بين‌المللي با كمترين هزينه‌هاست.
