جنگ بزرگ جهانی در سوریه کوچک

حالا مولفه حضور نظامی روس ها هم به دیگر مولفه های سراسر مبهم یکی از بغرنج ترین بحران های کنونی جهان اضافه شده است. این اقدام پرسش های مهمی را پیش روی ناظران قرار داده است:
١- چرا پوتین وارد سوریه شده است؟
ملاحظات و محاسبات متعدد از جنبه های مختلف رفتار کنونی پوتین را توجیه می کنند.
الف) جلوگیری از تغییر نظام سیاسی خارج از چارچوب های قانون بین الملل
روسیه نمی خواهد خاطره تلخ لیبی برایش بار دیگر تکرار شود. براساس منشور سازمان ملل، هیچ قدرت خارجی اجازه ندارد که نظام سیاسی یک کشور دیگر را با زور تغییر دهد. اما در ماجرای لیبی کشورهای غربی با سوء استفاده از قطعنامه های شورای امنیت، نیروهای ناتو را وارد درگیری های این کشور کردند، قذافی را از قدرت کنار زدند، ساختار سیاسی را به کلی دگرگون کردند و لیبی را برای همیشه از روسیه گرفتند. روسیه نمی خواهد که این تجربه بار دیگر در سوریه نیز تکرار شود و بشار اسد با اجبار سلاح های غربی از قدرت حذف شود.
ب) داعش، تهدیدی علیه روسیه
گروه تروریستی داعش که مانند یک غده سرطانی روز به روز در حال رشد است، فقط دشمن امنیت جمعی ساکنان غرب آسیا نیست. کماندوها و شبه نظامیان چچنی نقشی اساسی در فرماندهی و سازماندهی نیروهای داعش دارند. تقویت داعش با بهره بردن از دلار های نفتی اعراب و به روزترین سلاح های غربی در آینده می تواند به تهدید مستقیم برای روسیه تبدیل شود.
ج) استراتژی کلان امنیتی پوتین
رفتار روسیه در بحران سوریه را باید یک جزء از پازل بزرگ استراتژی کلان او دانست. همان استراتژی که پای او را به درگیری ها در گرجستان کشاند و اکنون نیز ادامه یافته است. روسیه هیچ گاه حاضر نمی شود خود را در زندان 'سپر دفاع موشکی ناتو' اسیر ببیند. پایگاه مشترک دریایی این کشور با سوریه در بندر طرطوس و به طور کلی سرزمین سوریه یکی از مهم ترین پایگاه های روسیه در منطقه است که سپر دفاع موشکی ناتو را دور زده و خارج از آن قرار دارد.
د) بازگشت به غرب آسیا
پوتین اساسا سیاست انزواگرایی را برای کشورش نمی پسندد. در سال هایی که پوتین در راس قدرت نبود، ناتو و آمریکا روز به روز بیشتر برای روسیه مشکل آفرینی می کردند. اکنون که او بازگشته، بهترین دفاع حمله است. حالا این پوتین است که ازهر غفلت آمریکا استفاده می کند. هنگامی که ژنرال سیسی از اوباما ناراحت است، به مصر نزدیک می شود. همکاری های امنیتی با عراق که یادآور دلبستگی سنتی و پیشین عراقی ها به روسیه است، را از سر می گیرد. حالا هم خیلی جدی تر وارد سوریه شده است. بله، پوتین اصرار دارد که روسیه باید به غرب آسیا بازگردد.
٢ - چرا این زمان را برای آغاز مداخله نظامی انتخاب کرد؟
حدود یک سال پیش آمریکا و برخی از کشورهای اروپایی ائتلاف به اصطلاح 'علیه داعش' را ایجاد کردند. اکنون بعد از یک سال همه فهمیده اند که هیچ یک از آنها در مقابله با داعش جدی نیستند. آن ها دست سعودی ها و متحدان شان را در کمک به توسعه تروریسم در منطقه باز گذاشته اند.
اکنون به جز ائتلاف به ظاهر علیه داعش، ارتش های آمریکا، فرانسه، اردن و ترکیه به طوری در بحران سوریه درگیر هستند. بنابراین مداخله روس ها در توازن با مداخله رقبایش دیده می شود. اما نکته جالب توجه، هم زمانی آغاز این حضور نظامی با اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل است. روسیه علنا کشورهای شورای امنیت را به صدور یک قطعنامه علیه داعش دعوت کرده است. اگر آنها چنین قطعنامه ای را نپذیرند، رفتار مغرضانه شان را تایید کرده اند که در عمل به استراتژی مسکو مشروعیت می دهد. اگر هم چنین قطعنامه ای را بپذیرند، باز هم مشروعیت خیلی بیشتری را به ارتش روسیه داده اند و در عمل به حفظ بشار اسد کمک کرده اند.
٣ - قدرت های غربی در مقابل چه می کنند؟
ماه هاست که هریک از مقامات آمریکایی و اروپایی به نوعی به ناتوانی شان در سرنگون کردن نظامی دولت سوریه اعتراف کرده اند. آنها آماده راه حل های سیاسی هستند اما در واکنش به شرایط جدید، متناسب با میزان گستردگی عملیات روس ها رفتار خواهند کرد. پوتین را یک اقتدارگرا توصیف می کنند که از یک دیکتاتور دفاع کرده است و هجمه رسانه ای شان علیه روسیه و سوریه را افزایش می دهند. آنها پوتین را دوست ندارند، اما فعلا چاره ای هم جز تحمل کردنش ندارند. با استراتژی جدید او، مردم سوریه منتظر روزهای جدیدی خواهند بود.


^{_{* سیدمحمد اسلامی}}